Elçilerin İşleri 19

19
Pavlus Efes'te
1-2Apollos Korint'teyken Pavlus, iç bölgelerden geçerek Efes'e geldi. Orada bazı öğrencileri bularak onlara, “İman ettiğiniz zaman Kutsal Ruh'u aldınız mı?” diye sordu.
“Kutsal Ruh'un varlığından haberimiz yok ki!” dediler.
3“Öyleyse neye dayanarak vaftiz oldunuz?” diye sordu.
“Yahya'nın öğretisine dayanarak vaftiz olduk” dediler.
4 Pavlus, “Yahya'nın yaptığı vaftiz, tövbeyle ilgili bir vaftizdi” dedi. “Halka, kendisinden sonra gelecek Olan'a, yani İsa'ya inanmalarını söyledi.” 5Onlar bunu duyunca, Rab İsa'nın adıyla vaftiz oldular. 6Pavlus ellerini onların üzerine koyunca Kutsal Ruh üzerlerine indi ve bilmedikleri dillerle konuşup peygamberlik etmeye başladılar. 7Aşağı yukarı on iki kişiydiler.
8Havraya giren Pavlus cesaretle konuşmaya başladı. Üç ay boyunca oradakilerle tartışıp durdu, onları Tanrı'nın Egemenliği konusunda ikna etmeye çalıştı. 9Ne var ki, bazıları sert bir tutum takınıp ikna olmamakta direndiler ve İsa'nın yolunu halkın önünde kötülemeye başladılar. Bunun üzerine Pavlus onlardan ayrıldı. Öğrencilerini de alıp götürdü ve Tiranus'un dershanesinde her gün tartışmalarını sürdürdü. 10Bu durum iki yıl sürdü. Sonunda Yahudi olsun Grek olsun, Asya İli'nde yaşayan herkes Rab'bin sözünü işitti.
11Tanrı, Pavlus'un eliyle olağanüstü mucizeler yaratıyordu. 12Şöyle ki, Pavlus'un bedenine değen peşkir ve peştamallar hasta olanlara götürüldüğünde, hastalıkları yok oluyor, kötü ruhlar içlerinden çıkıyordu.
13Çevrede dolaşıp kötü ruhları kovmakla uğraşan bazı Yahudiler de kötü ruhlara tutsak olanları Rab İsa'nın adını anarak kurtarmaya kalkıştılar. “Pavlus'un tanıttığı İsa'nın adıyla size emrediyoruz!” diyorlardı. 14Bunu yapanlar arasında Skeva adlı bir Yahudi başkâhinin yedi oğlu da vardı.
15Kötü ruh ise onlara şöyle karşılık verdi: “İsa'yı biliyor, Pavlus'u da tanıyorum, ama siz kimsiniz?” 16İçinde kötü ruh bulunan adam onlara saldırdı, hepsini alt ederek bozguna uğrattı. Öyle ki, o evden çıplak ve yaralı olarak kaçtılar.
17Bu haber, Efes'te yaşayan bütün Yahudiler'le Grekler'e ulaştı. Hepsini bir korku aldı ve Rab İsa'nın adı büyük bir saygınlık kazandı. 18İman edenlerin birçoğu geliyor, yaptıkları kötülükleri itiraf edip anlatıyordu. 19Büyücülükle uğraşmış bir sürü kişi de kitaplarını toplayıp herkesin önünde yaktılar. Kitapların değerini hesapladıklarında toplam elli bin gümüş tuttuğunu gördüler. 20Böylelikle Rab'bin sözü güçlü biçimde yayılıp etkinlik kazanıyordu.
21Pavlus, bu olup bitenlerden sonra Makedonya ve Ahaya'dan geçip Yeruşalim'e gitmeye karar verdi. “Oraya gittikten sonra Roma'yı da görmem gerek” diyordu. 22Yardımcılarından ikisini, Timoteos ile Erastus'u Makedonya'ya göndererek kendisi bir süre daha Asya İli'nde kaldı.
Efes'teki Kargaşalık
23O sırada İsa'nın yoluna ilişkin büyük bir kargaşalık çıktı. 24Artemis[a] Tapınağı'nın gümüşten maketlerini yapan Dimitrios adlı bir kuyumcu, el sanatçılarına bir hayli iş sağlıyordu. 25Sanatçıları ve benzer işlerle uğraşanları bir araya toplayarak onlara şöyle dedi: “Efendiler, bu işten büyük kazanç sağladığımızı biliyorsunuz. 26Ama Pavlus denen bu adamın, elle yapılan tanrıların gerçek tanrılar olmadığını söyleyerek yalnız Efes'te değil, neredeyse bütün Asya İli'nde çok sayıda kişiyi kandırıp saptırdığını görüyor ve duyuyorsunuz. 27Hem bu sanatımız saygınlığını yitirmek tehlikesiyle karşı karşıyadır, hem de ulu tanrıça Artemis'in Tapınağı'nın hiçe sayılması ve bütün Asya İli'yle bütün dünyanın tapındığı tanrıçanın, ululuğundan yoksun kalması tehlikesi vardır.”
28Oradakiler bunu duyunca öfkeyle doldular. “Efesliler'in Artemisi uludur!” diye bağırmaya başladılar. 29Kent büsbütün karıştı. Halk, Pavlus'un yol arkadaşlarından Makedonyalı Gayus ve Aristarhus'u yakalayıp sürükleyerek birlikte tiyatroya koşuştu. 30Pavlus halkın arasına girmek istediyse de, öğrenciler onu bırakmadı. 31Hatta, Pavlus'un dostu olan bazı Asya İli yöneticileri ona haber yollayarak tiyatroda görünmemesi için yalvardılar.
32Tiyatrodaki topluluk karışıklık içindeydi. Her kafadan bir ses çıkıyordu. Çoğu ne için toplandığını bile bilmiyordu. 33Yahudiler İskender'i öne çıkarınca kalabalıktan bazıları olayı ona bağladı. Eliyle bir işaret yapan İskender, halka savunmasını yapmak istedi. 34Ama halk kendisinin Yahudi olduğunu anlayınca hep bir ağızdan yaklaşık iki saat boyunca, “Efesliler'in Artemisi uludur!” diye bağırıp durdu.
35Kalabalığı yatıştıran belediye yazmanı, “Ey Efesliler” dedi, “Efes Kenti'nin, ulu Artemis Tapınağı'nın ve gökten düşen kutsal taşın bekçisi olduğunu bilmeyen var mı? 36Bunları hiç kimse inkâr edemez. Bunun için sakin olmanız ve düşüncesiz bir şey yapmamanız gerekir. 37Buraya getirdiğiniz bu adamlar, ne tapınakları yağma ettiler, ne de tanrıçamıza sövdüler. 38Dimitrios ve sanatçı arkadaşlarının herhangi birinden şikâyeti varsa, mahkemeler açık, yargıçlar[b] da var. Karşılıklı suçlamalarını orada yapsınlar. 39Soruşturacağınız başka bir durum varsa, bunun yasal bir toplantıda çözümlenmesi gerekir. 40Bugünkü olaylardan ötürü ayaklanma suçundan yargılanmak tehlikesindeyiz. Hiçbir gerekçesi olmayan bu kargaşanın hesabını veremeyeceğiz.” 41Bunları söyledikten sonra topluluğu dağıttı.
  • Giriş
  • Video
  • Notlar

Notlar

19:1-2 Apollos Korint’teyken Apollos, Pavlus’un Efes’e dönmesinden önce Korint’e taşınır, ancak daha sonra Pavlus’un hizmeti sırasında Efes’e geri döner (bkz. 1Ko.16:12). iç bölgelerden Likos (Çürüksü) ve Menderes vadilerinden geçen kısa yoldan değil, Efes’e kuzeyden giren yukarı Frikya yolundan. bazı öğrencileri Bu on iki öğrenci (Elç.19:17), belli ki Yahya’nın veya onun bazı öğrencilerinin öğretisine dayanarak İsa’yı tanımıştı ; ama Apollos gibi onların da kurtuluş müjdesiyle ilgili bilgileri kısıtlıydı. Elç.19:4-6 ayetleri bu kişilerin hâlâ iman etmediklerini gösterir.
19:4 Yahya’nın yaptığı vaftiz Bkz. Mat.3:11 ve ilgili not. tövbeyle ilgili bir vaftizdi Yahya’nın vaftizi geçiciydi ve insanların günahlılığa tutsak oldukları için Mesih’in çarmıhta ölüp dirilerek gerçekleştirdiği kurtuluşa ne kadar muhtaç olduklarını görmelerini sağlamayı amaçlıyordu, böylelikle insanları İsa’nın kalıcı hizmetine hazırlıyordu (bkz. Mar.1:4’e ait not). Yahya’nın çağrısına uyarak suyla vaftiz olmuş kişilerin en önemli eksiği İsa’ya iman etmemiş olmalarıydı (bkz. Makale: Vaftiz, s.1591).
19:6 ellerini onların üzerine koyunca Bkz. İbr.6:1-2’ye ait not. Kutsal Ruh... dillerle konuşup peygamberlik etmeye başladılar Pentikost Günü’nde öğrencilerin (Elç.2:4, 9-11) ve Sezariye’de Yahudi olmayan imanlıların (Elç.10:46-47) yaşadıkları deneyimin aynısı.
19:8 Üç ay Bulunduğu yerde kalış süresinin uzun veya kısa oluşu fark etmeksizin Elçi Pavlus’un yaklaşımı aynıdır: Müjde ilk önce Yahudiler’e, ardından Grekler’e duyurulur (bkz. Elç.13:14’e ait not). Tanrı’nın Egemenliği Bkz. Bilgi Kutusu:Tanrı’nın Egemenliği, s. 1383.
19:9 İsa’nın yolunu Bkz. Elç.1:1-2’ ye ait not. Tiranus’un dershanesinde Düşünür veya hatip olduğu tahmin edilen Tiranus tarafından kurulan okul. Bir Grekçe elyazmasında, Pavlus’un 11.00’den 16.00’ya kadar ders verdiği belirtilir.
19:10 iki yıl Luka’nın kayıtlarında geçen ve tam olarak iki yıl üç ay olan bu süre (bkz. Elç.19:8), Pavlus’un en uzun konaklama süresidir. Yahudiler’in hesaplama sistemine göre içinde bulundukları yıl da bir tam yıl sayıldığından, bu süre üç yıl olarak da belirtilir (Elç.20:31). Asya İli’nde yaşayan herkes... işitti Pavlus civar bölgelere ulaşımın elverişli olduğu bir yeri merkez olarak belirler, müjdeyi duyurmaya buradan başlardı (bkz. örn. Pisidya Antakyası, Elç.13:14 ve ilgili not; Selanik, Elç.17:1 ve ilgili not;Atina, Elç.17:15 ve ilgili not; Korint, Elç.18:1).
19:12 peşkir veya peştamallar Pavlus çalışırken muhtemelen birini başına, öbürünü beline bağlıyordu (krş. Elç.5:15 ve ilgili not).
19:14 Skeva adlı bir Yahudi başkâhinin Gerçekten de başkâ-hin ailesinden olması mümkündür, ancak yaptığı büyülerin etkili olduğunu düşündürmek için kendine bu unvanı vermiş olması muhtemeldir (krş. Elç.1:9-24; Elç.13:6). Başkâhin olabilmek için gerekli nitelikler antlaşmalar arası dönemde değişmiştir (bkz. Makale: Antlaşmalar Arası Dönem, s. 1361).
19:19 kitaplarını Efes büyücülüğün merkeziydi. Bölgedeki arkeolojik kazılar sonucu, sihirli formüller ve gizli bilgiler içerdiği iddia edilen benzer belgeler ortaya çıkarılmıştır. elli bin gümüş Bu kitapların pahalı olmalarının nedeni, içlerindeki gizli sözcük ve adların, kullanan kişiye güç kazandırdığına ilişkin inançtı.
19:21 Makedonya ve Ahaya Bkz. 1Se.1:7-8’e ait notlar.
19:22 Erastus Bir dönem bayındırlık işlerinden sorumlu olan Erastus, Korint’teki önemli şahsiyetlerden biriydi (bkz. Rom.16:23-24 ; 2Ti.Rom.4:20).
19:23 İsa’nın yolu Bkz. Elç.9:2 ve ilgili not.
19:24 Dimitrios adlı bir kuyumcu Her mesleğin bir loncası vardı; Dimitrios da muhtemelen putların ve sahte ilahların veya tapınaklarının maketlerini üreten zanaatkârlara ait loncanın başkanıydı. Artemis Grekler’in önemli ve en sevilen tanrıçası. Efes Artemis’i, Greko-Romen tanrıçasından farklıydı. Tarihsel kaynaklarda verimlilik, doğa, orman ve vahşi hayvanlar tanrıçası olarak kabul edildiği belirtilen Artemis (veya Latince adıyla Diana), o çağlarda halk arasında büyük ilahlar arasında sayılıyor ve tapınmalarında önemli bir yer tutuyordu. Artemis’in tapınma merkezi ve en büyük tapınağı Efes Kenti’ndeydi. Halk muhtemelen göktaşı olan bir kayanınArtemis ile bir ilgisi olduğunu düşünmüş, böylece kayayı onu tasvir eden bir biçime sokmuştu (Elç.19:35). Özgün heykelin İmparator Domitianus’un döneminden itibaren (İS 81-96) yapılan örnekleri Efes’te bulunmuştur.
19:25 büyük kazanç Artemis tapınağı antik dünyanın yedi harikasından biri olduğundan dolayı dünyanın her yanından turistler gelip tapınağın ve heykelin gümüş maketlerini satın alıyordu.
19:27 ulu tanrıça Artemis’in Tapınağı’nın Efes’teki halk için bu tapınak övünç kaynağıydı: 129,5 m uzunluğunda ve 67 m genişliğindeki tapınağın, birbirine 1 m uzaklıkta, 19 m yüksekliğe sahip 127 beyaz mermer sütunu vardı. Tapınakta Artemis heykeli bulunuyordu (bkz. Elç.19:24’e ait not).
19:29 Aristarhus Daha sonra Pavlus’a, hem Korint’ten Yeruş alim’e (Elç.20:3-4) hem de Yeruşalim’den Roma’ya giderken eşlik etmiştir (Elç.27:1-2; bkz. Kol.4:10). Gayus Bkz. Elç.20:4’e ait not.
19:31 Asya İli yöneticileri Asya İli’nin varlıklı ve nüfuzlu kişilerinden oluşan kuruldur. Kurtuluş müjdesinin toplumun en üst tabakasına ulaşıp onları etkilediği görülmektedir.
19:33-34 Yahudiler İskender’i, kendilerinin Hıristiyanlar’dan farklı olduklarını göstermek ve/veya Hıristiyanlar’ı Grekler’e karşı daha başka bir suçla itham etmek amacıyla öne çıkarmıştı. Yahudiler’in de Hıristiyanlar’ın daArtemis’e tapmadığını herkes biliyordu.
19:35 belediye yazmanı Belediye meclisinin kararlarını yayınlayan meclis başkanı. Yerel görevlilerin en önemlisi olan bu kişi, Efesli ve Romalı yetkililer arasında aracılık yapardı. gökten düş en Bkz. Elç.19:24’e ait not.
19:38 yargıçlar Grekçe’den birebir çevirisi: “valiler”. Efes,Asya İli’nin başkenti olduğundan dolayı valinin yönetim merkeziydi.
19:39 yasal bir toplantıda Halk toplantıları düzenli olarak ayda üç kez yapılırdı.
18:23-21:17 Bkz. Harita: Pavlus’un Üçüncü Müjdeleme Yolculuğu, s. 1627 ; ayrıca bkz. Elç.13:4-14:28 ve Elç.15:39-18:22’ye ait notlar.

Videolar

Elçilerin İşleri Girişi

Genel Bakış: Eski çağlarda yazılmış olan birçok yapıtın yazarı gibi, bu kitabın yazarı da kendini doğrudan bize tanıtmıyor. Bununla birlikte, ikinci yüzyılda yaşamış ve bir kısmı İsa'nın elçilerini bizzat tanımış inanlı yazarların hepsi, bu kitabı Luka'nın yazdığında birleşiyorlar. Kitabın yakından incelenmesi halinde «sevgili hekim» Luka'nın (Kol.4:14) elinden çıktığına dair ipuçları görülebilir. Örneğin «biz» çoğul zamirinin kullanılmış olmasından yazarın, Pavlus'un yol arkadaşlarından biri olduğunu anlıyoruz (16:10-17; 20:5-21:18; 27:1-28:16). Yazarın titiz biri olduğu su götürmez bir gerçek. Elçilerin İşleri Yeruşalim, Sezariye, Antakya, Efes, Korint, Atina, Roma ve daha birçok yere ilişkin kesin ve doğru tasvirlerle doludur. Arkeolojik araştırma ve bulgular, gidilen, gezilen yerlerin çeşitliliğine ve büyük kültür farklarına rağmen Luka'nın, kullandığı terim ve kavramlarda ne denli tutarlı olduğunu ortaya koyuyor. Bununla birlikte Luka'nın kendisi, Elçilerin İşleri Kitabı'nın ilk inanlı topluluklarının bütün bir tarihçesi olmadığını ifade ediyor. Örneğin bölüm 8'de, topluluğun dağıtıldığını, inanlıların Müjde'yi yaya yaya dört bir yana gittiklerini yazar. Bunun sonucunda birçok yerde yerli topluluklar filizlenip gelişir. Ama Luka bu toplulukların tarihçesini yazmaya girişmez. Sonuç olarak, Elçilerin İşleri, kilisenin büyüyüp gelişmesinde önemli bir yer tutan, ders alabileceğimiz temel olaylar dizisini sunuyor bize.

İsa'nın göğe yükseldiği İ.S. 30 yılları ile Elçi Pavlus'un Roma'da tutuklandığı İ.S. 63 yılları arasındaki dönemi konu eden kitap, büyük olasılıkla bu tarihten az sonra yazıldı.

İncil'deki Yeri: Elçilerin İşleri, Luka'nın bir devamıdır. Her iki kitabın da Teofilos adında bir adama hitaben yazıldığı özellikle belirtiliyor. Luka, İsa'nın başlangıçtan göğe alındığı güne dek yapıp öğrettiklerini kaydeder (1:1-3). İncil'in ilk dört kısmından sonra yer alan ve Müjde'nin Yeruşalim'den Anadolu'ya, oradan da antik çağın merkezi Roma'ya yayılışını anlatan Elçilerin İşleri Kitabı, bu özelliğiyle bir köprü görevi görmekte ve İncil'deki mektuplara zemin hazırlamaktadır. Örneğin kitap, Pavlus'un, adını sanını anarak sonradan mektuplar yazdığı birçok kente yaptığı ziyaretleri anlatıyor. Elçilerin İşleri Kitabı'nın bir diğer önemli özelliği, inanlılar topluluğunun ders alabileceği ilkeleri de sergilemesidir.

Konusu: Elçilerin İşleri Kitabı, ilk Mesih inanlılarının Müjde'yi, «Yeruşalim'de, bütün Yahudiye ve Samiriye'de ve dünyanın dört bucağında» (1:8) nasıl yaymaya başladıklarını anlatır. Bütün bu olaylar Kutsal Ruh'un inanlılar topluluğuna verilmesiyle başlar (bölüm 2). Sonraki bölümler, Tanrı'nın kilisesini adım adım nasıl yönlendirdiğini gözler önüne serer. İsa'nın elçileri dolaşıp Müjde'yi yayarken Tanrı da yaptığı mucizelerle onların bildirisini doğruladı (3:1-10; 14:3). Kilise, Yahudi din önderlerinin başını çektiği karşı koymalara rağmen hızla büyüdü. Gerçekte Yahudi kökenli olan inanlılar topluluğunun bütün ulusları kucaklayan bir kimliğe nasıl kavuştuğu, Elçilerin İşleri Kitabı'nda ön plana çıkan önemli konulardan biridir (10:1-11:18 ve 15. bölümün tamamı).

Ana Hatlar:

1:1-11 İsa'nın son buyrukları ve göğe alınması
1:12-8:3 Yeruşalim'deki inanlılar topluluğu
8:4-9:43 Tanrı sözünün Yahudiye ve Samiriye'de yayılması, Pavlus'un iman etmesi
10:1-11:30 Yahudi olmayan ilk inanlılar
12:1-25 Baskılara karşı zafer
13:1-28:31 Pavlus'un elçilik görevi:
13:1-14:28 İlk yolculuk
15:1-35 Yeruşalim'deki toplantı
15:36-18:22 İkinci yolculuk
18:23-21:16 Üçüncü yolculuk
21:17-28:31 Pavlus'un tutukluluk dönemi

Kaynak Ayetler: Bkz. s. 25

  • Ayetler
  • Notlar
  • Video
  • Giriş