Notlar
38:1-39:29 İsrail’in gelecekte Davut soyunun yönetimi altında güçleneceği çağda gerçekleşecek büyük savaşta (37. bölüm), dünyanın güçlü ülkeleri bu yönetime son vermek için güçlerini birleştireceklerdir. Yeruşalim’e karşı toplanacak dev ordunun askerlerinin cesetleri vaat edilmiş topraklara serilecek ve bu topraklar düşman bölüklerine mezar olacaktır (krş. 39. bölüm). Bu savaşın sonucunda bütün uluslarla birlikte İsrail ulusu, RAB’bin (RAB’bin İbrahim, İshak ve Yakup’un soyundan çoğalttığı ulus olan) İsrail’le ilgili tasarısını devam ettirdiğini anlayacaktır. Bu savaşın tam olarak ne zaman gerçekleşeceği konusu tartışmalıdır. İki önemli görüş vardır: Mesih’in ikinci gelişinden önceki sıkıntı döneminin son aylarında veya bin yıllık egemenliğin sonunda (Va.20:8). Gog’a karşı üç bildiriden sonra (38:1-13,14-23; 39:1-16) büyük bir şölen betimlenir. Bu şölende düşman savaşçılar kurban edilen hayvanlara benzetilir (39:17-20). Bu büyük savaş sayesinde bütün uluslar, Tanrı’nın kendi halkını korumaktan aciz olmadığını, İsrail’i sadakatsizliklerinden ötürü (39:21-24) cezalandırıp sürgün ettiğini anlayacaktır.Ayrıca savaşın sonucunda, İsrail’in cezalandırılmasından sonra eski gönencine kavuşturulduğunu gören tüm uluslar, İsrail’in Tanrısı’nın gerçekten “Kutsal Olan” Tanrı olduğunu anlayacaklardır (39:25-29).
38:2-3 Roş’un, Meşek’in, Tuval’ın önderi İbranice’den, “Meş ek’in Tuval’ın baş önderi” diye de çevrilebilir.
38:2 İnsanoğlu Bkz. 2:1’e ait not. Magog ülkesinden Yar.10:2 ve 1Ta.1:5’ten Magog’un Yafet’in oğullarından biri ve dolayısıyla bir halk adı olduğu anlaşılmaktadır. Ancak ‘ma’ öneki “ülke” anlamına gelebildiğinden dolayı, Magog sözcüğü ile Batı Anadolu dolaylarında antik Lidya’da olduğu düşünülen “Gog ülkesi” de kastediliyor olabilir. Magog ile yedi müttefiki (bkz. 38:2’de kuzeyden, 38:5’te güneyden ve 38:6’da bir kez daha kuzeyden), İsrail halkına her yönden saldıracak olan ulusları temsil ediyor olabilir. İsrail uzun süreden beri Hamî ve Samî halklarının husumetine uğramıştı. Burada söz edilen ittifaka Yafet kökenli halklar da dâhil olacak, hatta önderlik edecektir. Roş’un... önderi Roş, kesin olarak tanımlanamayan bir bölgedir. İskit oymakları ya da Asurlu bir halk olan Râşu olması olasıdır. Meşek’in, Tuval’ın Yafet’in oğullarının adlarıdır (bkz. Yar.10:2 ve ilgili not; 1Ta.1:5); muhtemelen Anadolu’nun doğusuna yerleşmişlerdi (krş. 27:13; 32:26). İsrail ülkesinin kuzeyindeki bu halklar ve bölgeler onların adını taşımaktaydı (krş. 38:6,15; 39:2). Gog’a Yalnızca 38-39. bölümlerde ve Va.20:8’de söz edilen bir önder ya da kraldır. Büyük olasılıkla Tanrı halkının gizemli ve henüz açığa çıkmamış bir düşmanını (Mesih Karşıtı’nı) temsil eder. Bazı yorumculara göre bu sözler, Lidya Kralı Gyges’le (yaklaşık İÖ 660) yerine gelmiştir.
38:3 sana karşıyım Bkz. 5:8’e ait not.
38:4 Seni geldiğin yoldan geri çevirecek Gerçekleşecek her şeyin Tanrı’nın kontrolünde olduğunu vurgular.
38:5 Persliler’i Her ikisi de güneyli halklar ve Mısır’ın müttefikleri olan Kûşlular ve Pûtlular’la birlikte anıldığından burada muhtemelen Persler’den değil, Mısır’ın güneyindeki Patros’tan söz edilmektedir (ayrıca bkz. 27:10’a ait not). Kûşlular’ı Etiyopyalılar’ı. Pûtlular’ı Libyalılar’ı.
38:6 Gomer’in Gog’un kuzeyli müttefiklerinden (bkz. 38:2’ye ait not) biri olup Yar.10:3 ve 1Ta.1:6’da Yafet’in oğullarından biri olarak tanımlanır. Bazı kaynaklara göre bu halkların kökeni Karadeniz’in kuzeyidir. Beyttogarma’nın Bkz. 27:14’e ait not. Yar.10:3 ve 1Ta.1:6’da Togarma’nın, Gomer’in çocuklarından biri olduğu belirtilir.Anlaşılan, İsrail her yönden gelen düşmanlarla karşı karşı ya kalacaktır.
38:8 Uzun zaman sonra... Gelecek yıllarda İsrail halkının yenilenmesiyle ilgili olarak açıklanan (34-37. bölümlerde) tüm olayların gerçekleşmesinden sonra. Bazı yorumcular bu ifadeleri tarihi bir olayın anlatımı değil, ruhsal savaşın simgesel bir tasviri olarak görürler.
38:10 aklına bazı düşünceler gelecek Bkz. 38:4; krş. Yas.31:3; Yşa.10:6-7.
38:11 Sursuz köyleri olan bir ülkeye Güvenlik önlemlerine ihtiyaç duyulmayacak huzurlu bir barış ortamının hüküm süreceği gelecekteki bir dönemden söz edilir. Gerekli korumayı RAB sağlayacaktır (bkz. Zek.2:4-5).
38:12 dünyanın ortasında İsrailliler ülkelerini, uluslararası kuzey güney ticaret yolunun zorunlu güzergâhında bulunduğundan dolayı, dünyanın ruhsal ve coğrafi merkezi olarak görüyorlardı (bkz. 5:5 ve ilgili not).
38:13 Bu halklar İsrail’le ticari ilişkiler içinde bulunduklarından Gog’un niyetini sorgulamaktadır. Saba Bkz. 23:42’ye ait not; 27:22; Yar.10:26-28 ve ilgili not; Eyü.6:18-19. Tarşiş’le birlikte bunların tümü ticaretle geçinen halklardı. Dedan Bkz. 25:13’e ait not. Tarşiş Bkz. 27:12’ye ait not.
38:17 hakkında konuştuğum kişi değil misin sen? Tanrı’ya ve O’nun halkına karşı birleşmiş ulusların cezalandırılmasıyla ilgili peygamberlik bildirileri söz konusudur.
38:20 Hayvanlar alemiyle ilgili bu dörtlü ayrım doğanın bütünlüğünü gösterir (bkz. 1:5’e ait not; krş. Yar.9:2; 1Kr.4:33; Eyü. 12:7-8).
38:21 Herkes birbirine kılıç çekecek İsrailliler’in düşmanları. Yehoşafat zamanında Yahuda’ya saldıran orduların yaptığı gibi, birbirlerine karşı cephe alacaklardır (krş. 2Ta.20:22-23).