Elçilerin İşleri 13:14-14:20

14Onlar Perge'den yollarına devam ederek Pisidya sınırındaki Antakya'ya geçtiler. Şabat Günü havraya girip oturdular. 15Kutsal Yasa ve peygamberlerin yazıları okunduktan sonra, havranın yöneticileri onlara, “Kardeşler, halka verecek bir öğüdünüz varsa buyurun, konuşun” diye haber yolladılar.
16Pavlus ayağa kalktı, eliyle bir işaret yaparak, “Ey İsrailliler ve Tanrı'dan korkan yabancılar, dinleyin” dedi. 17-18 “Bu halkın, yani İsrail'in Tanrısı, bizim atalarımızı seçti ve Mısır'da gurbette yaşadıkları süre içinde onları büyük bir ulus yaptı. Sonra güçlü eliyle onları oradan çıkardı, çölde yaklaşık kırk yıl onlara katlandı[a]. 19-20 Kenan ülkesinde yenilgiye uğrattığı yedi ulusun topraklarını İsrail halkına miras olarak verdi. Bütün bunlar aşağı yukarı dört yüz elli yıl sürdü.
“Sonra Tanrı, Peygamber Samuel'in zamanına kadar onlar için hakimler yetiştirdi. 21 Halk bir kral isteyince, Tanrı onlar için Benyamin oymağından Kiş oğlu Saul'u yetiştirdi. Saul kırk yıl krallık yaptı. 22 Tanrı, onu tahttan indirdikten sonra onlara kral olarak Davut'u başa geçirdi. Onunla ilgili şu tanıklıkta bulundu: ‘İşay oğlu Davut'u gönlüme uygun bir adam olarak gördüm, o her istediğimi yapar.’ 23Tanrı, verdiği sözü tutarak bu adamın soyundan İsrail'e bir Kurtarıcı, İsa'yı gönderdi. 24 İsa'nın gelişinden önce Yahya, bütün İsrail halkını, tövbe edip vaftiz olmaya çağırdı. 25 Yahya görevini tamamlarken şöyle diyordu: ‘Beni kim sanıyorsunuz? Ben Mesih değilim. Ama O benden sonra geliyor. Ben O'nun ayağındaki çarığın bağını çözmeye bile layık değilim.’
26“Kardeşler, İbrahim'in soyundan gelenler ve Tanrı'dan korkan yabancılar, bu kurtuluş bildirisi bize gönderildi. 27Çünkü Yeruşalim'de yaşayanlar ve onların yöneticileri İsa'yı reddettiler. O'nu mahkûm etmekle her Şabat Günü okunan peygamberlerin sözlerini yerine getirmiş oldular. 28 O'nda ölüm cezasını gerektiren herhangi bir suç bulamadıkları halde, Pilatus'tan O'nun idamını istediler. 29 O'nunla ilgili yazılanların hepsini yerine getirdikten sonra O'nu çarmıhtan indirip mezara koydular. 30Ama Tanrı O'nu ölümden diriltti. 31 İsa, daha önce kendisiyle birlikte Celile'den Yeruşalim'e gelenlere günlerce göründü. Bu kişiler şimdi halka O'nun tanıklığını yapıyor.
32-33 “Biz de size Müjde'yi duyuruyoruz: Tanrı İsa'yı diriltmekle, atalarımıza verdiği sözü, onların çocukları olan bizler için yerine getirmiştir. İkinci Mezmur'da da yazıldığı gibi:
‘Sen benim Oğlum'sun,
Bugün ben sana Baba oldum.’
34 “Tanrı, O'nu asla çürümemek üzere ölümden dirilttiğini şu sözlerle belirtmiştir:
‘Size, Davut'a söz verdiğim
Kutsal ve güvenilir nimetleri vereceğim.’
35 “Bunun için başka bir yerde de şöyle der:
‘Kutsalının çürümesine izin vermeyeceksin.’
36“Davut, kendi kuşağında Tanrı'nın amacı uyarınca hizmet ettikten sonra gözlerini yaşama kapadı, ataları gibi gömüldü ve bedeni çürüyüp gitti. 37Oysa Tanrı'nın dirilttiği Kişi'nin bedeni çürümedi. 38-39Dolayısıyla kardeşler, şunu bilin ki, günahların bu Kişi aracılığıyla bağışlanacağı size duyurulmuş bulunuyor. Şöyle ki, iman eden herkes, Musa'nın Yasası'yla aklanamadığınız her suçtan O'nun aracılığıyla aklanır. 40-41 Dikkat edin, peygamberlerin sözünü ettiği şu durum sizin başınıza gelmesin:
‘Bakın, siz alay edenler,
Şaşkına dönüp yok olun!
Sizin gününüzde bir iş yapıyorum,
Öyle bir iş ki, biri size anlatsa inanmazsınız.’ ”
42Pavlus'la Barnaba havradan çıkarken halk onları, bir sonraki Şabat Günü aynı konular üzerinde konuşmaya çağırdı. 43Havradaki topluluk dağılınca, Yahudiler ve Yahudiliğe dönüp Tanrı'ya tapan yabancılardan birçoğu onların ardından gitti. Pavlus'la Barnaba onlarla konuşarak onları devamlı Tanrı'nın lütfunda yaşamaya özendirdiler.
44Ertesi Şabat Günü kent halkının hemen hemen tümü Rab'bin sözünü dinlemek için toplanmıştı. 45Kalabalığı gören Yahudiler büyük bir kıskançlık içinde, küfürlerle Pavlus'un söylediklerine karşı çıktılar. 46Pavlus'la Barnaba ise cesaretle karşılık verdiler: “Tanrı'nın sözünü ilk önce size bildirmemiz gerekiyordu. Siz onu reddettiğinize ve kendinizi sonsuz yaşama layık görmediğinize göre, biz şimdi öteki uluslara gidiyoruz. 47 Çünkü Rab bize şöyle buyurmuştur:
‘Yeryüzünün dört bucağına kurtuluş götürmen için
Seni uluslara ışık yaptım.’ ”
48Öteki uluslardan olanlar bunu işitince sevindiler ve Rab'bin sözünü yücelttiler. Sonsuz yaşam için belirlenmiş olanların hepsi iman etti.
49Böylece Rab'bin sözü bütün yörede yayıldı. 50Ne var ki Yahudiler, Tanrı'ya tapan saygın kadınlarla kentin ileri gelen erkeklerini kışkırttılar, Pavlus'la Barnaba'ya karşı bir baskı hareketi başlatıp onları bölge sınırlarının dışına attılar. 51 Bunun üzerine Pavlus'la Barnaba, onlara bir uyarı olsun diye ayaklarının tozunu silkerek Konya'ya gittiler. 52Öğrenciler ise sevinç ve Kutsal Ruh'la doluydu.
14
Konya'da
1Aynı şekilde Konya'da da Yahudiler'in havrasına giren Pavlus'la Barnaba öyle etkili konuştular ki, hem Yahudiler'den hem de Grekler'den çok kişi iman etti. 2Ama inanmayan Yahudiler, öteki uluslardan olanları kardeşlere karşı kışkırtarak zihinlerini bulandırdılar. 3Orada uzunca bir süre kalan Pavlus'la Barnaba, Rab hakkında cesaretle konuşuyorlardı. Rab de onlara belirtiler ve harikalar yapma gücü vererek kendi lütfunu açıklayan bildiriyi doğruladı. 4Kent halkı ikiye bölündü. Bazıları Yahudiler'in, bazıları da elçilerin tarafını tuttu.
5Yahudiler'le öteki uluslardan olanlar ve bunların yöneticileri, elçileri hırpalayıp taşa tutmak için düzen kurdular. 6-7Bunu öğrenen Pavlus'la Barnaba, Likaonya'nın Listra ve Derbe kentlerine ve çevre bölgeye kaçarak oralarda da Müjde'yi yaydılar.
Listra ve Derbe'de
8Listra'da, ayakları tutmayan bir adam vardı. Doğuştan kötürümdü, hiç yürüyemiyordu. 9-10Pavlus'un söylediklerini dinledi. Onu dikkatle süzen Pavlus, iyileştirilebileceğine imanı olduğunu görerek yüksek sesle ona, “Kalk, ayaklarının üzerinde dur!” dedi. Adam yerinden fırlayıp yürümeye başladı.
11Pavlus'un ne yaptığını gören halk Likaonya dilinde, “Tanrılar insan kılığına girip yanımıza inmiş!” diye haykırdı. 12Barnaba'ya Zeus[b], Pavlus'a da konuşmada öncülük ettiği için Hermes[c] adını taktılar. 13Kentin hemen dışında bulunan Zeus Tapınağı'nın kâhini kent kapılarına boğalar ve çelenkler getirdi, halkla birlikte elçilere kurban sunmak istedi.
14Ne var ki elçiler, Barnaba'yla Pavlus, bunu duyunca giysilerini yırtarak kalabalığın içine daldılar. 15“Efendiler, neden böyle şeyler yapıyorsunuz?” diye bağırdılar. “Biz de sizin gibi insanız, aynı yaradılışa sahibiz. Size müjde getiriyoruz. Sizi bu boş şeylerden vazgeçmeye, yeri, göğü, denizi ve bunların içindekilerin hepsini yaratan, yaşayan Tanrı'ya dönmeye çağırıyoruz. 16Geçmiş çağlarda Tanrı, bütün ulusların kendi yollarından gitmelerine izin verdi. 17Yine de kendini tanıksız bırakmadı. Size iyilik ediyor. Gökten yağmur yağdırıyor, çeşitli ürünleriyle mevsimleri düzenliyor, sizi yiyecekle doyurup yüreklerinizi sevinçle dolduruyor.” 18Bu sözlerle bile halkın kendilerine kurban sunmasını güçlükle engelleyebildiler.
19Ne var ki, Antakya ve Konya'dan gelen bazı Yahudiler, halkı kendi taraflarına çekerek Pavlus'u taşladılar; onu ölmüş sanarak kentin dışına sürüklediler. 20Ama öğrenciler çevresinde toplanınca Pavlus ayağa kalkıp kente döndü. Ertesi gün Barnaba'yla birlikte Derbe'ye gitti.
  • Giriş
  • Video
  • Notlar

Notlar

13:14 Pisidya Bkz. Elç.14:24’e ait not. Antakya Kalıntıları Yalvaç yakınlarında bulunan buAntakya, Hatay’dakiAntakya kenti gibi, adını Büyük İskender’in ölümünden sonra tahta geçen Suriye KralıAntiohos’tan almıştır. Önemli yolların geçtiği bir ticaret merkezi olan kent, büyük bir Yahudi nüfusuna sahipti. Roma vatandaşlığı (bütün ayrıcalıklarıyla) ve bedava toprak verilen emekli askerlerin yaşadığı bir Roma kolonisiydi. havra Tanrı’nın kurtuluş tasarısına ilişkin derin bilgiye sahip olan Pavlus (bkz. Elç.13:46; Rom.1:16 ve ilgili not; Rom.2:9-1 1 ve ilgili not; ayrıca bkz. Rom.9-11. bölümler; Ef.3:2-13), Yahudiler izin verdiği sürece, havralarda Tanrı’nın sözünü duyururdu (bkz. Elç.13:5; Elç.14:1; Elç.17:1,Elç.17:10,Elç.17:17; Elç.18:4,Elç.18:19; Elç.19:8). EskiAntlaşma metinlerini bilen Yahudiler’in düzenli olarak bir araya geldiği havralar, kurtuluş müjdesinin duyurulması için uygun ortamlardı. Havrayı ziyaret eden Pavlus gibi din bilginlerini (Kutsal Yasa öğretmenlerini) topluluğa hitap etmeye davet etmek geleneksel bir uygulamaydı.
13:15 Kutsal Yasa ve peygamberlerin Eski Antlaşma’dan bölümler okunarak açıklamalar yapılır ve teşvik sözleri verilirdi. Havranın yöneticileri Bkz. Mar.5:22-23’ e ait not. öğüdünüz Bkz. İbraniler: Giriş.
13:19-20 aşağı yukarı dört yüz elli yıl Mısır’da geçen 400 yıl (Elç.13:17-18; bkz. Elç.7:6’ya ait not), çöldeki kırk yıl ve Şeria Irmağı’nın geçilmesi ile toprakların bölüştürülmesi arasında geçen sürenin (bkz. Yşu.14-19. bölümler) toplamı.
13:25 Yahya... diyordu Bkz. Mat.3:11; Mar.1:7; Luk.3:16; Yu.1:19-20,Yu.1:27.
13:28 ölüm cezasını gerektiren herhangi bir suç Bkz. Yu.19:4.
13:29-31 çarmıhtan... mezara... Tanrı O’nu ölümden diriltti... tanıklığını Bkz. Elç.3:15’e ait not.
13:31 günlerce Kırk gün (bkz. Elç.1:3).
13:32-33 Bugün ben sana Baba oldum Mesih’in Tanrı Oğlu oluşu Beytlehem’deki doğumuyla başlamamıştır. O ezelden beri Tanrı Oğlu’dur. Burada Tanrı O’nun bu kimliğini ilan etmektedir (bkz. Mez.2:7-9’a ait not; krş. Rom.1:2-4). Bu ifade (Mez.2:7-9) burada, Mesih’in insan bedenine bürünmesine veya dirilişine ilişkin olarak kullanılmıştır.
13:35 Kutsalının çürümesine izin vermeyeceksin Bkz. Elç.2:27 ve Mez.16:10’a ait notlar.
13:38-39 her suçtan... aklanır Bkz. Yu.16:10’a ait not. Aklanma iki gerçek içerir:kişinin günahlarının bağışlanması ve Mesih’le özdeşleşmesi sayesinde Tanrı katında doğru olduğunun ilan edilmesi (bkz. Rom.3:21-22 ve ilgili not).
13:14-41 Bkz. Luk.4:16-21.
13:43 devamlı Tanrı’nın lütfunda yaşamaya Bkz. Tit.2:11-15 ; Tit.2:12’ ye ait not.
13:46 ilk önce size bildirmemiz gerekiyordu Çünkü Tanrı, Yahudiler’in atası olan İbrahim’i seçmişti ve Kurtuluş Sağlayacak Olan onun soyundan gelecekti (Yar.12:1-3; Yas.4:7-8; Yun.2:9; Rom.1:16-17; Rom.9:1-5; Gal.3:16).
13:47 Bkz. Elç.9:15-16; Elç.22:14-15,Elç.22:21; Elç.26:15-18. Pavlus, Mesih için kullanılan “kul” sözcüğünün anlamını (Yşa.49:6), Mesih’in hizmetini sürdürenleri kapsayacak biçimde genişletir (krş. Yşa.54:17 ve ilgili not).
13:48 Sonsuz yaşam için belirlenmiş olanların hepsi iman etti Bkz. Rom.8:29 ve ilgili not.
13:51 tozunu silkerek O yere ait her şeyle ilişkilerini kestiklerini belirtmeye yönelik bu hareket, Mesih’in müjdesini reddedenlerin putperest sayıldığını ve maruz kalacakları Tanrı yargısından müjdeyi duyuran imanlıların sorumlu olmadıklarını gösterir. Konya Galatya İli’nin ortasındaki düzlük bölgede yer alan, önemli yolların birleşim noktası ve tarım merkezi. Bugünkü Konya’dır.
13:52 Kutsal Ruh’la doluydu Bkz. Elç.2:4’ e ait not.
14:3 belirtiler ve harikalar... doğruladı Elçilerin yaptıkları mucizelerin başlıca amaçlarından biri sözlerinin gerçekliğini doğrulamaktı (krş. Elç.2:22 ve ilgili not; İbr.2:4 ve ilgili not).
14:5 taşa tutmak Yahudiler’in Tanrı’ya küfredenlere uyguladıkları idam yöntemi (bkz. Yu.10:31’e ait not).
14:6-7 Likaonya’nın... kentlerine Likaonya Pisidya’nın doğusunda, Toros dağlarının kuzeyinde yer alan ve Roma’nın Galatya İli’ne bağlı bir bölgeydi. Bugünkü Konya Ovası civarıdır. Listra Kalıntıları Hatunsaray yakınlarında bulunan bir Roma kolonisi (bkz. Elç.13:14’e ait not) ve muhtemelen Timoteos’un anayurdu (krş. Elç.16:2). Derbe Gayus’un anayurdu (bkz. Elç.14:20 ; Elç.20:4). Kalıntıları Karaman kentinin 20 km kadar kuzeydoğusundadır.
14:12 Zeus... Hermes Grekler’in inanışına göre en büyük ilah olan Zeus, Listra’nın koruyucu ilahıydı ve tapınağı buradaydı. Hermes ise Zeus’un özel yardımcısı ve sözcüsüydü. Listra halkının inandığı bir efsaneye göre, Zeus ve Hermes o bölgeyi ziyaret etmiş ama yaşlı bir çift dışında kimse tarafından tanınmamıştı. Tekrar geldiklerinde onları tanımazlık etmek istemiyor, ilahları öfkelendirmekten korkuyorlardı. Bu yüzden iri yapılı olan Barnaba’nın Zeus, konuşmacı olan Pavlus’un ise Hermes (Merkür) olduğunu sanıp onlara sunular sundular.
14:13 kent kapılarına Grekçesi, ‘tapınak kapıları’ veya ‘ev kapıları’ anlamına da gelir.
14:14 giysilerini yırtarak Büyük bir acıyı veya öfkeyi ifade etme biçimi (bkz. Yar.37:29,Yar.37:34). Listralılar’ın yaptıklarını Tanrı’ya küfür olarak nitelendiren Pavlus ve Barnaba da tepkilerini böyle gösterir.
14:15 boş şeylerden Eski Antlaşma’da putlardan söz edilirken kullanılan bir ifade (bkz. 1Sa.12:21).
14:16-17 Bkz. Elç.17:30; Rom.1:18-22.
14:19 Pavlus’u taşladılar Aslında taşlama kent duvarlarının dışı nda yapılırdı, ancak bilinmeyen bir sebepten dolayı bu kez olay kentin içinde gerçekleşti (Elç.7:58; krş. Gal.6:17 ve ilgili not).
14:20 öğrenciler çevresinde toplanınca Muhtemelen Timoteos da oradaydı (bkz. 2Ti.Elç.3:10-11 ve ilgili not). Derbe Bkz. Elç.14:6-7’ ye ait not.
13:4-14:28 Bkz. Harita: Pavlus’un Birinci Müjdeleme Yolculuğu, s. 1613.

Videolar

Elçilerin İşleri Girişi

Genel Bakış: Eski çağlarda yazılmış olan birçok yapıtın yazarı gibi, bu kitabın yazarı da kendini doğrudan bize tanıtmıyor. Bununla birlikte, ikinci yüzyılda yaşamış ve bir kısmı İsa'nın elçilerini bizzat tanımış inanlı yazarların hepsi, bu kitabı Luka'nın yazdığında birleşiyorlar. Kitabın yakından incelenmesi halinde «sevgili hekim» Luka'nın (Kol.4:14) elinden çıktığına dair ipuçları görülebilir. Örneğin «biz» çoğul zamirinin kullanılmış olmasından yazarın, Pavlus'un yol arkadaşlarından biri olduğunu anlıyoruz (16:10-17; 20:5-21:18; 27:1-28:16). Yazarın titiz biri olduğu su götürmez bir gerçek. Elçilerin İşleri Yeruşalim, Sezariye, Antakya, Efes, Korint, Atina, Roma ve daha birçok yere ilişkin kesin ve doğru tasvirlerle doludur. Arkeolojik araştırma ve bulgular, gidilen, gezilen yerlerin çeşitliliğine ve büyük kültür farklarına rağmen Luka'nın, kullandığı terim ve kavramlarda ne denli tutarlı olduğunu ortaya koyuyor. Bununla birlikte Luka'nın kendisi, Elçilerin İşleri Kitabı'nın ilk inanlı topluluklarının bütün bir tarihçesi olmadığını ifade ediyor. Örneğin bölüm 8'de, topluluğun dağıtıldığını, inanlıların Müjde'yi yaya yaya dört bir yana gittiklerini yazar. Bunun sonucunda birçok yerde yerli topluluklar filizlenip gelişir. Ama Luka bu toplulukların tarihçesini yazmaya girişmez. Sonuç olarak, Elçilerin İşleri, kilisenin büyüyüp gelişmesinde önemli bir yer tutan, ders alabileceğimiz temel olaylar dizisini sunuyor bize.

İsa'nın göğe yükseldiği İ.S. 30 yılları ile Elçi Pavlus'un Roma'da tutuklandığı İ.S. 63 yılları arasındaki dönemi konu eden kitap, büyük olasılıkla bu tarihten az sonra yazıldı.

İncil'deki Yeri: Elçilerin İşleri, Luka'nın bir devamıdır. Her iki kitabın da Teofilos adında bir adama hitaben yazıldığı özellikle belirtiliyor. Luka, İsa'nın başlangıçtan göğe alındığı güne dek yapıp öğrettiklerini kaydeder (1:1-3). İncil'in ilk dört kısmından sonra yer alan ve Müjde'nin Yeruşalim'den Anadolu'ya, oradan da antik çağın merkezi Roma'ya yayılışını anlatan Elçilerin İşleri Kitabı, bu özelliğiyle bir köprü görevi görmekte ve İncil'deki mektuplara zemin hazırlamaktadır. Örneğin kitap, Pavlus'un, adını sanını anarak sonradan mektuplar yazdığı birçok kente yaptığı ziyaretleri anlatıyor. Elçilerin İşleri Kitabı'nın bir diğer önemli özelliği, inanlılar topluluğunun ders alabileceği ilkeleri de sergilemesidir.

Konusu: Elçilerin İşleri Kitabı, ilk Mesih inanlılarının Müjde'yi, «Yeruşalim'de, bütün Yahudiye ve Samiriye'de ve dünyanın dört bucağında» (1:8) nasıl yaymaya başladıklarını anlatır. Bütün bu olaylar Kutsal Ruh'un inanlılar topluluğuna verilmesiyle başlar (bölüm 2). Sonraki bölümler, Tanrı'nın kilisesini adım adım nasıl yönlendirdiğini gözler önüne serer. İsa'nın elçileri dolaşıp Müjde'yi yayarken Tanrı da yaptığı mucizelerle onların bildirisini doğruladı (3:1-10; 14:3). Kilise, Yahudi din önderlerinin başını çektiği karşı koymalara rağmen hızla büyüdü. Gerçekte Yahudi kökenli olan inanlılar topluluğunun bütün ulusları kucaklayan bir kimliğe nasıl kavuştuğu, Elçilerin İşleri Kitabı'nda ön plana çıkan önemli konulardan biridir (10:1-11:18 ve 15. bölümün tamamı).

Ana Hatlar:

1:1-11 İsa'nın son buyrukları ve göğe alınması
1:12-8:3 Yeruşalim'deki inanlılar topluluğu
8:4-9:43 Tanrı sözünün Yahudiye ve Samiriye'de yayılması, Pavlus'un iman etmesi
10:1-11:30 Yahudi olmayan ilk inanlılar
12:1-25 Baskılara karşı zafer
13:1-28:31 Pavlus'un elçilik görevi:
13:1-14:28 İlk yolculuk
15:1-35 Yeruşalim'deki toplantı
15:36-18:22 İkinci yolculuk
18:23-21:16 Üçüncü yolculuk
21:17-28:31 Pavlus'un tutukluluk dönemi

Kaynak Ayetler: Bkz. s. 25

  • Ayetler
  • Notlar
  • Video
  • Giriş