Elçilerin İşleri 19:23-34

« Elçilerin İşleri 18 | Elçilerin İşleri 19 | Elçilerin İşleri 20 »
Efes'teki Kargaşalık
23O sırada İsa'nın yoluna ilişkin büyük bir kargaşalık çıktı. 24Artemis[a] Tapınağı'nın gümüşten maketlerini yapan Dimitrios adlı bir kuyumcu, el sanatçılarına bir hayli iş sağlıyordu. 25Sanatçıları ve benzer işlerle uğraşanları bir araya toplayarak onlara şöyle dedi: “Efendiler, bu işten büyük kazanç sağladığımızı biliyorsunuz. 26Ama Pavlus denen bu adamın, elle yapılan tanrıların gerçek tanrılar olmadığını söyleyerek yalnız Efes'te değil, neredeyse bütün Asya İli'nde çok sayıda kişiyi kandırıp saptırdığını görüyor ve duyuyorsunuz. 27Hem bu sanatımız saygınlığını yitirmek tehlikesiyle karşı karşıyadır, hem de ulu tanrıça Artemis'in Tapınağı'nın hiçe sayılması ve bütün Asya İli'yle bütün dünyanın tapındığı tanrıçanın, ululuğundan yoksun kalması tehlikesi vardır.”
28Oradakiler bunu duyunca öfkeyle doldular. “Efesliler'in Artemisi uludur!” diye bağırmaya başladılar. 29Kent büsbütün karıştı. Halk, Pavlus'un yol arkadaşlarından Makedonyalı Gayus ve Aristarhus'u yakalayıp sürükleyerek birlikte tiyatroya koşuştu. 30Pavlus halkın arasına girmek istediyse de, öğrenciler onu bırakmadı. 31Hatta, Pavlus'un dostu olan bazı Asya İli yöneticileri ona haber yollayarak tiyatroda görünmemesi için yalvardılar.
32Tiyatrodaki topluluk karışıklık içindeydi. Her kafadan bir ses çıkıyordu. Çoğu ne için toplandığını bile bilmiyordu. 33Yahudiler İskender'i öne çıkarınca kalabalıktan bazıları olayı ona bağladı. Eliyle bir işaret yapan İskender, halka savunmasını yapmak istedi. 34Ama halk kendisinin Yahudi olduğunu anlayınca hep bir ağızdan yaklaşık iki saat boyunca, “Efesliler'in Artemisi uludur!” diye bağırıp durdu.
« Elçilerin İşleri 18 | Elçilerin İşleri 19 | Elçilerin İşleri 20 »
  • Giriş
  • Video
  • Notlar

Notlar

19:23 İsa’nın yolu Bkz. Elç.9:2 ve ilgili not.
19:24 Dimitrios adlı bir kuyumcu Her mesleğin bir loncası vardı; Dimitrios da muhtemelen putların ve sahte ilahların veya tapınaklarının maketlerini üreten zanaatkârlara ait loncanın başkanıydı. Artemis Grekler’in önemli ve en sevilen tanrıçası. Efes Artemis’i, Greko-Romen tanrıçasından farklıydı. Tarihsel kaynaklarda verimlilik, doğa, orman ve vahşi hayvanlar tanrıçası olarak kabul edildiği belirtilen Artemis (veya Latince adıyla Diana), o çağlarda halk arasında büyük ilahlar arasında sayılıyor ve tapınmalarında önemli bir yer tutuyordu. Artemis’in tapınma merkezi ve en büyük tapınağı Efes Kenti’ndeydi. Halk muhtemelen göktaşı olan bir kayanınArtemis ile bir ilgisi olduğunu düşünmüş, böylece kayayı onu tasvir eden bir biçime sokmuştu (Elç.19:35). Özgün heykelin İmparator Domitianus’un döneminden itibaren (İS 81-96) yapılan örnekleri Efes’te bulunmuştur.
19:25 büyük kazanç Artemis tapınağı antik dünyanın yedi harikasından biri olduğundan dolayı dünyanın her yanından turistler gelip tapınağın ve heykelin gümüş maketlerini satın alıyordu.
19:27 ulu tanrıça Artemis’in Tapınağı’nın Efes’teki halk için bu tapınak övünç kaynağıydı: 129,5 m uzunluğunda ve 67 m genişliğindeki tapınağın, birbirine 1 m uzaklıkta, 19 m yüksekliğe sahip 127 beyaz mermer sütunu vardı. Tapınakta Artemis heykeli bulunuyordu (bkz. Elç.19:24’e ait not).
19:29 Aristarhus Daha sonra Pavlus’a, hem Korint’ten Yeruş alim’e (Elç.20:3-4) hem de Yeruşalim’den Roma’ya giderken eşlik etmiştir (Elç.27:1-2; bkz. Kol.4:10). Gayus Bkz. Elç.20:4’e ait not.
19:31 Asya İli yöneticileri Asya İli’nin varlıklı ve nüfuzlu kişilerinden oluşan kuruldur. Kurtuluş müjdesinin toplumun en üst tabakasına ulaşıp onları etkilediği görülmektedir.
19:33-34 Yahudiler İskender’i, kendilerinin Hıristiyanlar’dan farklı olduklarını göstermek ve/veya Hıristiyanlar’ı Grekler’e karşı daha başka bir suçla itham etmek amacıyla öne çıkarmıştı. Yahudiler’in de Hıristiyanlar’ın daArtemis’e tapmadığını herkes biliyordu.
18:23-21:17 Bkz. Harita: Pavlus’un Üçüncü Müjdeleme Yolculuğu, s. 1627 ; ayrıca bkz. Elç.13:4-14:28 ve Elç.15:39-18:22’ye ait notlar.

Videolar

Elçilerin İşleri Girişi

Genel Bakış: Eski çağlarda yazılmış olan birçok yapıtın yazarı gibi, bu kitabın yazarı da kendini doğrudan bize tanıtmıyor. Bununla birlikte, ikinci yüzyılda yaşamış ve bir kısmı İsa'nın elçilerini bizzat tanımış inanlı yazarların hepsi, bu kitabı Luka'nın yazdığında birleşiyorlar. Kitabın yakından incelenmesi halinde «sevgili hekim» Luka'nın (Kol.4:14) elinden çıktığına dair ipuçları görülebilir. Örneğin «biz» çoğul zamirinin kullanılmış olmasından yazarın, Pavlus'un yol arkadaşlarından biri olduğunu anlıyoruz (16:10-17; 20:5-21:18; 27:1-28:16). Yazarın titiz biri olduğu su götürmez bir gerçek. Elçilerin İşleri Yeruşalim, Sezariye, Antakya, Efes, Korint, Atina, Roma ve daha birçok yere ilişkin kesin ve doğru tasvirlerle doludur. Arkeolojik araştırma ve bulgular, gidilen, gezilen yerlerin çeşitliliğine ve büyük kültür farklarına rağmen Luka'nın, kullandığı terim ve kavramlarda ne denli tutarlı olduğunu ortaya koyuyor. Bununla birlikte Luka'nın kendisi, Elçilerin İşleri Kitabı'nın ilk inanlı topluluklarının bütün bir tarihçesi olmadığını ifade ediyor. Örneğin bölüm 8'de, topluluğun dağıtıldığını, inanlıların Müjde'yi yaya yaya dört bir yana gittiklerini yazar. Bunun sonucunda birçok yerde yerli topluluklar filizlenip gelişir. Ama Luka bu toplulukların tarihçesini yazmaya girişmez. Sonuç olarak, Elçilerin İşleri, kilisenin büyüyüp gelişmesinde önemli bir yer tutan, ders alabileceğimiz temel olaylar dizisini sunuyor bize.

İsa'nın göğe yükseldiği İ.S. 30 yılları ile Elçi Pavlus'un Roma'da tutuklandığı İ.S. 63 yılları arasındaki dönemi konu eden kitap, büyük olasılıkla bu tarihten az sonra yazıldı.

İncil'deki Yeri: Elçilerin İşleri, Luka'nın bir devamıdır. Her iki kitabın da Teofilos adında bir adama hitaben yazıldığı özellikle belirtiliyor. Luka, İsa'nın başlangıçtan göğe alındığı güne dek yapıp öğrettiklerini kaydeder (1:1-3). İncil'in ilk dört kısmından sonra yer alan ve Müjde'nin Yeruşalim'den Anadolu'ya, oradan da antik çağın merkezi Roma'ya yayılışını anlatan Elçilerin İşleri Kitabı, bu özelliğiyle bir köprü görevi görmekte ve İncil'deki mektuplara zemin hazırlamaktadır. Örneğin kitap, Pavlus'un, adını sanını anarak sonradan mektuplar yazdığı birçok kente yaptığı ziyaretleri anlatıyor. Elçilerin İşleri Kitabı'nın bir diğer önemli özelliği, inanlılar topluluğunun ders alabileceği ilkeleri de sergilemesidir.

Konusu: Elçilerin İşleri Kitabı, ilk Mesih inanlılarının Müjde'yi, «Yeruşalim'de, bütün Yahudiye ve Samiriye'de ve dünyanın dört bucağında» (1:8) nasıl yaymaya başladıklarını anlatır. Bütün bu olaylar Kutsal Ruh'un inanlılar topluluğuna verilmesiyle başlar (bölüm 2). Sonraki bölümler, Tanrı'nın kilisesini adım adım nasıl yönlendirdiğini gözler önüne serer. İsa'nın elçileri dolaşıp Müjde'yi yayarken Tanrı da yaptığı mucizelerle onların bildirisini doğruladı (3:1-10; 14:3). Kilise, Yahudi din önderlerinin başını çektiği karşı koymalara rağmen hızla büyüdü. Gerçekte Yahudi kökenli olan inanlılar topluluğunun bütün ulusları kucaklayan bir kimliğe nasıl kavuştuğu, Elçilerin İşleri Kitabı'nda ön plana çıkan önemli konulardan biridir (10:1-11:18 ve 15. bölümün tamamı).

Ana Hatlar:

1:1-11 İsa'nın son buyrukları ve göğe alınması
1:12-8:3 Yeruşalim'deki inanlılar topluluğu
8:4-9:43 Tanrı sözünün Yahudiye ve Samiriye'de yayılması, Pavlus'un iman etmesi
10:1-11:30 Yahudi olmayan ilk inanlılar
12:1-25 Baskılara karşı zafer
13:1-28:31 Pavlus'un elçilik görevi:
13:1-14:28 İlk yolculuk
15:1-35 Yeruşalim'deki toplantı
15:36-18:22 İkinci yolculuk
18:23-21:16 Üçüncü yolculuk
21:17-28:31 Pavlus'un tutukluluk dönemi

Kaynak Ayetler: Bkz. s. 25

  • Ayetler
  • Notlar
  • Video
  • Giriş