Süleyman'ın Özdeyişleri 1

1:1 Süleyman’ın 1Kr.4:29-34’te (bkz. ilgili notlar) bilgeliğinden, yazdığı ve derlediği özdeyişlerden ve ezgilerden söz edilmektedir (ayrıca bkz. Özd.10:1 ve Özd.25:1; krş. Ezg.1:1).

1:2 bilgeliğe ve terbiyeye İfade Özd.1:7’nin sonunda tekrarlanarak kitabın giriş kısmını (Özd.1:2-7) çerçeveler. bilgeliğe Bilgelik kavram olarak, Tanrı’nın sözünü hayatta doğru amaçla, en iyi şekilde ve zamanda uygulama becerisidir. Bir zanaatkâr da bilge (usta) biri olarak adlandırılır (Çık.31:3). Özdeyişlerde insan, bilgeliği seçmeye teşvik edilir (Çık.3:13-14; Çık.4:5; krş. Yak.1:5 ve ilgili not). İmanlının bilgeliği ise Mesih’tir (1Ko.1:30; krş. Kol.2:3). terbiyeye ulaşmak Çekilen acılardan ders alma yetisi.

1:3 Doğru, haklı ve adil Bkz. Özd.2:9; Mez.119:121 ve ilgili not; Flp.4:8. Bilgece ve ahlaklı bir yaşamın sonuçları.

1:4 ihtiyatlı Kişinin önündeki engelleri ve tuzakları öngörüp uygun tavır alması (bkz. Özd.14:18; Özd.15:5). Saf kişiyi Terim, kolayca kandırılabilen, “sağduyudan yoksun” (Özd.9:4,Özd.9:16), olgunlaşmamış, deneyimsiz kişiyi tanımlar (krş. Mez.19:7 ve ilgili not). Sağgörülü İyi ve hikmetli kararlar verebilme yetisi.

1:7 Kitabın ana teması (bkz. Özd.9:10; Özd.31:30; krş. Eyü.28:28; Mez.111:10 ve ilgili not). RAB korkusudur Özü, sonsuz kutsal ve güçlü olan Tanrı’nın mutlak yetkisine ve buyruklarına boyun eğmektir (bkz. Yar.20:11; Vai.12:13 ve ilgili notlar; ayrıca bkz. Giriş). Kavram olarak hem dehşet hem de saygı içerir; o yüzden RAB’bin korkusu kişiyi kötülükten korur (bkz. Özd.8:13). Tanrı’dan korkan kişi, yaşamının hiçbir yönünün Tanrı’nın denetimi dışında olmadığını alçakgönüllülükle kabul eder. Bilginin temeli Tanrı’yla doğru ilişki olmadan hiç kimse kendisi, insanlar, dünya ve başka konular hakkında tam ve doğru bilgi sahibi olamaz. Tanrı korkusu olmadan Tanrı’nın sözleri sadece bir öykü kitabı gibi gelir insana ; ama Tanrı korkusu olan biri için bunlar Tanrı’nın sözüdür ve dünyayı, kendisini ve insanları doğru bir şekilde anlamak için derin bir bilgi kaynağıdır. Ahmaklarsa Özdeyişler’de “ahmak” sözcüğü, ahlakı bozulmuş olanları ifade eder. Bu kişiler, bilgiden (Özd.1:22) ve azarlanmaktan hoşlanmayan (Özd.12:1), tartışmaya (Özd.20:3) ve her an patlamaya hazır (Özd.29:11), Tanrı yerine kendilerine güvenen ( Özd.1:32; Özd.28:26) kimselerdir (Mez.14:1). bilgeliği ve terbiyeyiküçümserler Bkz. Özd.5:12 ve ilgili not.

1:8 Oğlum Bir babanın oğlunu dünyadaki yaşama hazırlamak üzere onunla yaptığı konuşma örnek verilir. Burada ve Özd.6:20’de, anneler de öğretmen olarak tasvir edilir. Oğul bilgeliğe en çok muhtaç olan kimsedir, çünkü evin gelecekteki önderi olarak ayartıların en büyük hedefidir.

1:9 başın... boynun Bkz. Özd.6:21. Bilgelik, onu seçen kişilerin yaş amlarına onur ve güzellik katar.

1:10 ayartmaya Bu sözcüğün İbranicesi, “saf” olarak çevrilen İbranice sözcükle ilişkilidir (bkz. Özd.1:4 ve ilgili not). “Saf” olan birinin kolayca ayartılabileceği ima edilir.

1:11 Kitapta genç bir erkeğin karşı karşıya kalacağı iki büyük ayartıdan söz edilir: (1) başkalarını sömürerek zenginleşmek (burada) ve (2) ahlaksız kadınlar tarafından yasak cinsel arzulara sürüklenmek (Özd.5:1-6; Özd.6:24; Özd.7:5; krş. Özd.2:12-19).

1:13 değerli mal Krş. Özd.3:13-16; Özd.16:16; Eyü.28:12-19.

1:15 yoldan Krş. Özd.2:18; Özd.7:25-27; bkz. Özd.2:18’e ait not.

1:16 Bkz. Yşa.59:7; krş. Özd.6:17-18.

1:20 Bilgeliği kişileştiren aynı sesleniş Özd.8:1-5 ve Özd.9:4-6’da da vardır (bkz. Özd.8:1-36’ya ait not).

1:21 giriş kapılarında Bkz. Özd.31:23; ayrıca bkz. Yar.19:1; Rut.4:1; 2Kr.7:1; Eyü.29:7 ve ilgili notlar. Her genç, kendisini kendi tarafına çekmek ve hayatını şekillendirmek isteyen iki sesten birine uyar: (1) bilgeliğin sesi (bilgelik öğretenlerin öğütlerinde görülür) ve (2) ahmaklığın sesi (Eyü.1:10-19’daki günahkârlar ve Eyü.5:3; Eyü.6:24; Eyü.7:5’teki zina eden kadın örneklerinde olduğu gibi). Bu yüzden gençler sezgilerini kullanmayı öğrenmelidirler. Bilgelik, yaşamın sürüp gittiği alanlarda insanların Tanrı’nın yaratılışta sağladığı düzene göre yaşamalarını amaçlar; bu yüzden çölden veya ıssız yerlerden değil, kentin en işlek olduğu yerlerden seslenmektedir (bkz. örn. Eyü.11:10 ve ilgili not).

1:22 Alaycılar Gururlu ve küstah kişiler (Özd.9:7-8; Özd.21:24; Özd.22:10; Özd.29:8), hak ettikleri halde (Özd.19:25; Özd.21:11) terbiye edilmeye karşı direnen (Özd.13:1; Özd.15:12) kişilerdir.

1:23 yüreğimi Bkz. örn. Özd.2:2,Özd.2:10; Özd.4:4; Özd.5:12; Özd.6:14; ayrıca bkz. Mez.5:9 ve ilgili not.

1:24 beni reddettiniz Bkz. Yşa.1:4; Yşa.5:24; Hoş.2:13; Hoş.11:2. Elimi uzattım Krş. Yşa.65:2.

1:25 Duymazlıktan geldiniz bütün öğütlerimi Krş. Özd.8:33.

1:26-27 felaketinize sevineceğim Bu zulüm göstergesi değil, bilgeliği alaya alan ve ahmaklığı seçerek kendi başlarına felaket getiren akılsızlara verilen bir cevaptır (krş. Mez.2:4). Belaya uğradığınızda Bkz. “Soysuzun ve fesatçının” sonu, Özd.6:12-15. bir fırtına gibi Bkz. Özd.10:25 ve ilgili not. Sıkıntıya, kaygıya Bkz. Yşa.8:22.

1:28 yanıtlamayacağım RAB’bin günah işleyen İsrail halkını dinlemeyi reddetmesi gibi (Yas.1:45; Yşa.1:15 ve ilgili not ; Yşa.59:1-2). bulamayacaksınız Bkz. Özd.1:33; Özd.3:13; Özd.8:17,Özd.8:35.

1:29 RAB’den korkmayı Bkz. Özd.1:7 ve ilgili not.

1:31 meyvesini yiyeceksiniz... doyacaksınız Kişi yaptıklarının sonucuna katlanacaktır (bkz. Özd.12:14 ve ilgili not; Özd.18:20; Özd.31:31; Yşa.3:10; Gal.6:7). düzenbazlığınıza Burada bir sözcük oyunu vardır: “öğüt” ve “düzenbazlık” sözcükleri İbranice’de aynıdır. Bilgelerin “öğütlerini” reddeden (Özd.1:30) kişinin de kendi ahmakça “düzenbazlıklarının” sonucuna katlanması gerekir.

1:32 kaygısızlıklarının Bkz. Yşa.32:9; Amo.6:1 ve ilgili notlar; Sef.1:12.

1:33 güvenlik... huzur Tanrı’nın himayesini anlatan sözcükler (bkz. Yşa.32:18; Hez.34:27).