Notlar
1:1-7:38 Bu bölümlerde başlıca beş sunuyla (yakmalık sunu, tahıl, esenlik, günah ve suç sunularıyla) ilgili düzenlemeler bulunur. İsrailliler’in sunuları, tapınak, kâhinliğe dayalı olan tapınma düzeni, RAB’le aralarındaki (RAB’bin kendileriyle yaptığı antlaşmalara dayanan) ilişkiyi koruyup sürdürmek amacını taşıyordu. Sunular, bireylerin veya toplu halde halkın günahlardan arınmasını, RAB’be adanmayı ve kutsanmayı sağlıyordu; kutlama, şükran ve tapınma amacıyla da sunulurdu. RAB’bin sunularla ilgili buyurduğu bu düzen, Mesih’in kurban olarak öleceğine de işaret ediyordu. Bireylerin günahları İsrail halkını bir toplum olarak etkilediği için sunulan sunuların işlevlerinden biri toplumsal arınma sağlamaktı. Günah işleyen bir İsrailli’nin topluma bir daha katılabilmesi ve Tanrı’nın kutsamasını elde edebilmesi için arındırma sağlayan sunular sunması gerekirdi. Sunuların işlevlerinden biri tapınmaydı. Tanrı’ya yaklaşmak isteyen imanlı Tanrı’nın buyurduğu şekilde yaklaşmalıdır. İsrail halkının ordugâhının yapısı, Buluşma Çadırı’nın mimarisi imanlının Tanrı’ya yaklaşmasının ancak ve ancak kâhinlerin sunduğu sunularla sağlandığını gösteriyordu. Ancak imanla sunulan sunular etkindi. İsrail halkı, RAB’bin sağladığı günah ve suç sunularıyla günah yüzünden bozulan ilişkisinin onarılacağına, ayrıca yakmalık, tahıl ve esenlik sunularıyla Tanrı’ya tapınabileceğine güvenmeliydi. Bu yolla saygısını da göstermiş olurdu. EskiAntlaşma’daki sunu, kurban ve kâhin sistemi öteki uluslarınkinden nispeten daha basit olsa da çok ayrıntılı bir şekilde hem halka hem de kâhinlere açıklanması, kâhinlerin görevini suiistimal etmesini engelleyecekti. İsrail halkının kurban kanıyla ilgili uygulamaları ve anlayışı öteki uluslardan farklıydı. Bazı yorumcular kanın Buluşma Çadırı’nın ne kadar içine götürüldüğünün, günahın ne kadar ciddi olduğunu gösterdiğini savunur. Örneğin, kâhinin kendisinin veya topyekun halkın işlediği günahlar söz konusu olduğunda kurban kanı Kutsal Yer’in önündeki sunağa kadar götürülürdü ; çünkü halkı temsil eden kâhinin günlük hizmetini yerine getirdiği yer Kutsal Yer’di ve söz konusu durumda Kutsal Yer’e kadar olan bölgenin arındırılması gerekirdi. Önderin veya halktan birinin günah işlemesi durumunda kan sadece ilk sunağın üzerine serpilirdi.
2:1 tahıl sunusu Bkz. kâhinlik düzeni,
Lev.6:14-23;
Lev.7:9-10. Kan akıtılmayan tek sunu olan tahıl sunusu, yakmalık sunu (bkz.
Say.28:3-6), günah sunusu (bkz.
Say.6:14-15) ve esenlik sunusuyla (bkz.
Lev.9:4;
Say.6:17) birlikte sunulurdu (bkz. sunuyla ilgili belirli ayrıntılar,
Say.6:14-23;
Say.28:12-13). Bu sunular, kişinin Tanrı’ya saygısının ve minnettarlığının göstergesi olan armağanlardı (bkz.
Lev.2:2).
ince undan Öğütülüp elekten geçirilen tahıl sunusu değerliydi; böyle bir unla hazırlanan yiyecekler, önemli konuklara ve krallara sunulurdu (bkz.
Yar.18:6;
1Kr.4:22).
zeytinyağı Tanrı’nın sağladığı ürünler arasında yeni şarap ve tahıl da sıkça anılır (bkz.
Yas.7:13).
günnük Buhur için en çokAfrika’dan veArabistan’dan getirilen bu baharat kullanılırdı (bkz.
Çık.30:34-35).
2:2,9,16 anma payı Tapınan kişiye her iyi şeyi RAB’bin sağladığını anımsatmak için (krş.
Yak.1:17) veya RAB’be sunuyu sunan kişiyi anımsatıp RAB’bin o kişiyi antlaşmada verdiği vaatlere göre kutsaması için ayrılırdı (krş.
Yar.9:13-16); her ikisinin de olması mümkündür (ayrıca bkz.
Lev.5:12;
Lev.6:15;
Lev.24:7).
2:3 çok kutsaldır Bu yüzden, kâhinlerin tahıl sunusundan arta kalanları Buluşma Çadırı’nın yakınında yemeleri ve aileleriyle paylaşmamaları gerekiyordu (
Lev.6:16-18; ayrıca bkz.
Lev.2:10 ;
Çık.29:37 ve ilgili not).
2:11 bal yakılmamalı Bu buyruk, balın mayalanan bir madde olması ve Kenanlılar’ın putperest tapınmalarında kullanılmasından ötürü verilmiş olabilir.
2:13 antlaşmayı simgeleyen tuzu Bkz.
Say.18:19’a ait not.