Notlar
17:1-21:25 Bu beş bölümde Hâkimler’in ana konusu olan günah, tövbe ve kurtuluş döngüsü (bkz. Giriş) iki farklı olayla çarpıcı şekilde aktarılmaktadır. Anlatılan olaylar hâkimlerin ilk dönemlerinde gerçekleşmiştir (bkz. 18:30; 20:1, 27-28’e ait notlar). Özellikle “İsrail’de kral yokken” ve “herkesin dilediğini yaptığı” (17:6; 21:25) ifadeleriyle, krallık başlamadan önceki dönemde sistemli bir yönetim düzeninin olmadığı, toplumsal düzenin henüz sağlanmamış olduğu vurgulanır.
17:1-18:31 Efrayim bölgesinde bir Levili’nin yardımıyla Mika’nın, evinde yerel bir tapınma yeri oluşturmasından söz edilmekte ve İsrailliler’in tapınmasındaki yozlaşma anlatılmaktadır. RAB’be tapınma sırasında uygulanan bu putperest âdetler, kendilerine verilen mirası terk edip İsrail’in kuzey sınırına göç eden Danlılar tarafından benimsenmişti.
17:2 lanetlediğini duyduğum Lanetlenme korkusu, çaldığı parayı geri vermesinde etkili olmuştur. bin yüz parça gümüş Bkz. 16:5’e ait not. RAB seni kutsasın Bunu söyleyerek laneti etkisiz kılmayı umuyordu.
17:3 Anne de oğlu gibi, RAB’bi putlaştırmıştı (Çık.20:4,23; Yas. 4:16). bir oyma put, bir de dökme put Oyma put muhtemelen gümüş kaplamalı tahtadan, dökme put ise gümüşten ya da gümüşle kaplanmış daha ucuz bir metalden yapılmıştı. Bu olay, İsrail’deki ahlâksal ve ruhsal yozlaşmayı (bir annenin oğlunun hırsızlığını haklı bulmasına, ettiği laneti RAB’bin adıyla bozmaya çalışmasına ve put yapması için parayı sahtekâr oğluna geri vermesine kadar varan olaylarla) tüm açıklığıyla gösterir.
17:4 kuyumcuya Elç.19:24’te olduğu gibi, put yapan kimse.
17:5 özel aile putları İbranicesi “terafim”dir. Bunlar elle tutulur ebatta (Yar.31:34), insan biçiminde yapılırdı (1Sa.19:13). Burada, fal bakmakta kullanılan, ev halkına ait ilahlar söz konusudur (krş. Hez.21:21; Zek.10:2; bkz. 1Sa.19:13). efod Bkz. 8:27 ve Çık. 28:6’ya ait notlar.
17:6 kral yoktu Bkz. 18:1; 19:1; 21:25. İfade, Hâkimler Kitabı’nın İsrail’de krallık kurulduktan sonra yazıldığıyla ilgili bir göstergedir. dilediğini yapıyordu İsrail halkı, Kutsal Yasa’da bulunan antlaşma hükümlerinden sapmıştı (bkz. Yas.12:8).
17:7 Yahuda’nın Beytlehem Kenti’nde Levililer’e ayrılmış kırk sekiz kent arasında değildir (Yşu.21. bölüm). Levili Yonatan (bkz. 18:30 ve ilgili not).
17:8 Kenti’nden ayrıldı İsrailliler’in Kutsal Yasa’nın gereklerini yerine getirmemeleri Levililer’e yapılan yardımların da azalmasına yol açmıştı; adam bu yüzden kendine yaşayacak yer bulmak amacıyla kent kent dolaşıyor olmalıydı.
17:10 danışmanlık İbranice’den birebir çevirisi: “babalık”. Kutsal Kitap’ta, İlyas ve Elişa’ya da “baba” dendiği görülür (2Kr.2:12; 6:21; 13:14). on parça da gümüş Levili’nin verdiği kararın özünde maddiyata olan ilgisi vardı; bu, sonradan daha çekici bir teklifi kabul etmesiyle de görülür (18:19-20). Bunun yanı sıra yıllık hizmet karşılığında ödenecek bu bedel göz önüne alındığında, 16:5 ve 17:2’de belirtilen tutarların ne kadar büyük olduğu anlaşı lmaktadır.
17:12 Levili’yi kahinliğe atayarak Mika, bu sayede, yaptırdığı tapınma yerine yasallık ve saygınlık kazandırmayı amaçlıyordu. Muhtemelen kendi oğlunu görevden almıştı (bkz. 17:5).