Notlar
11:1 Medli Darius Bkz.
Dan.5:31’e ait not.
11:2 üç kral daha İlki Kambises (İÖ 530-522), ikincisi “Sahte Smerdis” olarak da tanınan Gaumata (İÖ 522), üçüncüsü I. Darius’tur (İÖ 522-486).
dördüncü İÖ 480 yılında Yunanistan’ı fethetmeye çalışan, I. Artakserkses olarak da tanınan I. Ahaşveroş’tur (İÖ 486-465; bkz.
Est.1:1’e ait not).
11:3 güçlü bir kral Büyük İskender (İÖ 336-323).
11:5 Güney Kralı Mısırlı I. Ptolemi Soter (“kurtarıcı” demektir) (İÖ 323-285). komutanlarından biri I. Selefki Nikator (“fatih” demektir) (İÖ 311-280). krallığı Başlangıçta Babil topraklarıydı; sonra doğu ve batıda geniş bölgeleri de krallığına dâhil etti.
11:6 Güney Kralı... kızını Mısır kralı II. Ptolemi Filadelfos’un (“kardeşsever” demektir) (İÖ 285-246) kızı Bereniki. Kuzey Kralı Suriye kralı II. Antiokus Teos (“tanrı” demektir) (İÖ 261-246). Kız gücünü koruyamayacak... sürmeyecek Antiokus’un önceki eşi Laodiki, Bereniki ve Antiokus’un öldürülmesi için düzen kurdu. babası Bereniki’nin babası Ptolemi Filadelfos yaklaşık olarak aynı zamanda öldü.
11:7 kızın ailesinden biri Bereniki’nin erkek kardeşi Laodiki’yi ortadan kaldıran Mısırlı III. Ptolemi Efergetes (“iyilik yapan” demektir) (İÖ 246-221).
Kuzey Kralı Suriyeli II. Selefki Kallinikos (“görkemli fatih” demektir) (İÖ 246-226).
kalesini YaAntakya ya daAntakya’nın limanı olan Selefkiye (Samandağ) (bkz.
Elç.13:4 ve ilgili not).
11:8 onların ilahlarını Persli Kambises’in İÖ 525 yılında Mısır’ı fethettikten sonra ganimet olarak götürdüğü Suriye ve Mısır putları.
11:10 oğulları II. Selefki’nin oğulları, III. Selefki Kerafnos (“yıldırım” demektir) (İÖ 226-223) ve III. Antiokus (Büyük Antiokus) (İÖ 223-187). kalesi Ptolemi’nin Rafiya’daki (Gazze’nin güneybatısı) kalesi.
11:11 Güney Kralı Mısır kralı IV. Ptolemi Filopator (“babasını seven” demektir) (İÖ 221-203). Kuzey Kralı III. Antiokus. teslim edilecek İÖ 217’de Rafiya’da.
11:12 on binlerce insanı öldürecek Antiokus, Rafiya’da yaklaşı k 10 000 piyade kaybetti.
11:14 Güney Kralı Mısır kralı IV. Ptolemi Epifanes (“Tanrı’nın görüntüsü” demektir) (İÖ 203-181). Senin halkından bazı zorbalar Antiokus’a katılan Yahudiler. yenilgiye uğrayacaklar Ptolemi hanedanlığının ordu komutanlarından Skopas, isyanı İÖ 200 yılında bastırmıştı.
11:15 surlu kenti Akdeniz’de bir liman kenti olan Sayda.
11:16 saldıran İÖ 197’ye gelindiğinde İsrail’in denetimini ele geçirecek olan Antiokus. Güzel Ülke’yi İsrail topraklarını.
11:17 kızını eş olarak ona verecek Antiokus kızı Kleopatra’yı, İÖ 194 yılında IV. Ptolemi’ye eş olarak vermiştir. tasarısı İbranice’den “kızı” diye de çevrilebilir.
11:18 deniz kıyısındaki bölgelere Anadolu ve belki de anakara Yunanistan. komutan İÖ 190 yılındaAsya İli’nde bulunan Magnesiya’da (Manisa) Antiokus’u yenilgiye uğratan Roma konsülü (her yıl atanan iki başkandan biri) Lukius Kornelius SkipioAsiatikus.
11:19 tökezleyip düşecek Antiokus, Elimais (antik Elam; bugünkü güneybatı İran) eyaletindeki bir tapınağı yağmalama girişimi sırasında öldürülmüştür (İÖ 187).
11:20 yerine geçen IV. Selefki Filopator (İÖ 187-175), Büyük Antiokus’un oğlu ve veliahtı. vergi toplayacak birini Selefki’nin maliye bakanı Heliodoros. yok edilecek Selefki, Helidoros’un tasarladığı suikastın kurbanı oldu.
11:21 krallıkla onurlandırılmamış Tahtın yasal vârisi Selefki’nin oğluAntiokus (daha sonra I. Dimitrios olarak bilinecektir), henüz çok küçük yaştayken tahta geçti. değersiz biri Selefki’nin küçük kardeşi, IV. Antiokus Epifanes (İÖ 175-164). krallığı Suriye ve Filistin’i.
11:22 antlaşma önderi Ya İÖ 170 yılında öldürülen başkâhin III. Onias ya da Mısır kralı VI. Ptolemi Filometor (“annesini seven” demektir) (181-146) olabilir.
11:24 zengin bölgelerine İsrail ya da Mısır’ın. kalelere Mısır’daki.
11:25 Güney Kralı VI. Ptolemi.
11:26 ordusu Ptolemi’nin ordusu.
11:27 iki kral Antiokus ve Antiokus’un göz hapsi altında yaşayan Ptolemi.
11:28 kutsal antlaşmaya karşı Antiokus, İÖ 169 yılında Yeruş alim’deki tapınağı yağmaladı, orada bir askeri birlik kurdu ve kentteki pek çok Yahudi’yi öldürdü.
11:30 Kittim’den gelen gemiler Popilius Laenas’ın komutanlığı altındaki Roma gemileri.
kutsal antlaşmayı bırakanlar Dininden dönen Yahudiler (ayrıca bkz.
Dan.11:32).
11:31 yıkıcı iğrenç şey Bkz.
Dan.9:27;
Dan.12:11. Putperestlerin baş ilahı Zeus Olimpius’un onuruna İÖ 168 yılındaAntiokus Epifanes tarafından yapılan sunak; bu aynı zamanda, daha sonra İsa’nın kutsal yerde dikileceğini önceden bildirdiği iğrenç şeyin (bkz.
Mat.24:15;
Luk.21:20 ve ilgili notlar) bir önbildirisidir.
11:33 bilge kişiler Yahudi direniş hareketinin Tanrı’ya bağlı önderleri; bunlara “sadıklar” anlamına gelen Hasidim de denirdi. Ferisi hareketinin Hasidimler arasında başladığı düşünülür.
kılıçla öldürülecek, yakılacak, tutsak edilecek ya da mallarından edilecekler Bkz.
İbr.11:36-38.
11:34 biraz yardım Yeruşalim’in 20 km. kuzeybatısındaki Modein’de, Yahuda Makabe’nin oğlu Mattiya’nın önderliğinde başlayan silahlı direnişin (İÖ 168) ilk başarılarıyla gerçekleşir; Aralık 165’te tapınağın sunağı yeniden adandı.
11:35 son gelinceye Bkz.
Dan.11:40;
Dan.12:4,
Dan.12:9. Daniel, Antiokus Epifanes’le ilgili önbildirileri sonlandırıp daha uzak gelecek hakkında peygamberlik etmeye başlar.
11:36 Buradan 11. bölümün sonuna dek Mesih Karşıtı’ndan söz edilmektedir (bkz.
Dan.7:8 ve
Dan.9:27’ye ait notlar); her ne kadar Antiokus Epifanes Mesih Karşıtı’nın örneğiyse de,
Dan.11:36-45’te verilen ayrıntılar, Antiokus hakkında bilinenlerle uyuşmamaktadır (bkz.
2Se.2:3-4 ve ilgili notlar; krş.
Va.13:5-8).
11:37 kadınların bağlandığına Büyük olasılıkla verimlilik ilahı Tammuz’dan söz edilmektedir (bkz.
Hez.8:14 ve ilgili not); ancak Mesih’i kastediyor da olabilir (bkz.
Hag.2:7).
11:41 Güzel Ülke’ye İsrail’e.
11:40-45 Mesih Karşıtı ve düşmanları arasında çıkan çatışmalar, Yeruşalim’de tapınağın bulunduğu dağda (
Dan.11:45) sona erecektir; Armagedon savaşı (
Va.16:16;
Va.19:11-21) ile de bağlantılı olabilir.
8:1-12:13 Bu bölümler İbranice yazılmıştır (bkz.
Dan.2:4’e ait not).