Notlar
1:1-36 Yahudaoğulları, Kenan topraklarının ele geçirilmesinde İsrailliler’e önderlik etmiştir (
Hak.1:2; bkz.
Hak.20:18). Yahuda’nın (Şimonoğulları ile beraber) gösterdiği çaba, öbür oymakların baş arısızlığı karşısında tezat oluşturur (bkz.
Hak.1:27-36).
1:6 elleriyle ayaklarının başparmaklarını kestiler O çağda Ortadoğu’da, savaş tutsaklarını teşhir ederek aşağılamak ve sakatlamak yaygın bir uygulamaydı (bkz.
Hak.16:21’e ait not).
1:7 yetmiş kral Kenan, her biri bir kral tarafından yönetilen kent krallıklardan oluşmaktaydı.Adoni-Bezek’in bu krallıkları hâkimiyetine aldığı anlaşılmaktadır.
1:8 Yeruşalim’e saldırıp Bozguna uğratılmış olmasına rağmen, kent henüz İsrailliler tarafından işgal edilememişti (bkz.
Hak.1:21). İsrailliler bu kenti, Davut’un İÖ 1000 dolaylarında ele geçirmesine kadar tamamen denetimleri altına alamayacaklardı (
2Sa.1:2-10 ve ilgili notlar).
1:12 Kalev Kenan topraklarının fethedilebilir olduğu konusunda Yeşu ile birlikte olumlu bilgiler getiren casustu (
Say.14:6-9).
kızım... eş Böylece yüksek bir makama erişecek olmak, askerleri bu tarz evlilikler için isteklendiriyordu (bkz.
1Sa.17:25;
1Sa.18:25).
1:16 Musa’nın kayınbabasının Bkz.
Çık.2:16’ya ait not.
HurmaKenti’nden Eriha’dır.
1:17 Horma ‘Yıkım’ anlamına gelir.
1:18 Gazze’yi, Aşkelon’u, Ekron’u Filistliler’in beş büyük kentinden üçü.
1:19 ovada yaşayan halkı kovamadılar Oysa RAB, Kenanlılar’ın bu topraklardan kovulmasını buyurmuştu (
Yas.7:1-5;
Yas.20:16-18). Buyruklarına itaat edip etmeyecekleri konusunda halkı İsrail’i Kenanlılar aracılığıyla deniyordu (
Yas.2:22-23;
Yas.3:4).Ancak İsrailliler, Kenanlılar’la antlaşmalar yaparak (
Yas.2:1-3) ve başka ilahlara tapınarak RAB’bin ataları ile yapmış olduğu antlaşmayı bozdular (
Yas.2:20-21; ayrıca bkz. Bilgi Kutusu: Antlaşma, s.25; Ruhsal Zina, s.1255).
1:21 Bkz.
Hak.1:8’e ait not. Yeruşalim, Benyamin ile Yahuda oymağı arasındaki sınırda yer almaktaydı, ancak Benyaminoğulları’nın payına dâhil edilmişti (
Yşu.18:28).
Yevuslular Bkz.
Yar.10:1 5-18’ e ait not.
1:22 Yusuf’un soyundan gelenler Efrayim ve Batı Manaşşe oymakları.
Beytel’in Bkz.
Yar.12:8’e ait not. Bu ayette anlatılan meydan savaşına ait arkeolojik buluntulardan, Beytel’in İÖ 13. yüzyılda yıkıldığı anlaşılır.
1:26 Hitit topraklarına Aram’a (Suriye) verilen bir ad (bkz.
Yar.10:15-18’e ait not).
1:33 Beytşemeş Yeri bilinmemektedir. Yahuda topraklarında bulunan Beytşemeş değildir (bkz.
Hak.1:35’e ait not).
1:34 Amorlular Bkz. Yar.10 :15-18’ e ait not.
Danoğullarını... alıkoyarak Amorlular, Yeşu tarafından bozguna uğratılmalarına rağmen (
Yşu.10:5-11) hâlâ Danoğulları’na karşı koyacak kadar güçlüydüler. Bu nedenle, Dan oymağından birçok kişi bir süre sonra kuzeye doğru göç edecektir (bkz. 18. bölüm).