Notlar
3:1-32 Eski Antlaşma’da Yeruşalim’in sınırlarının açıkça belirtildiği önemli bir bölümdür. Nehemya onarıma, Koyun Kapısı’ndan (kentin kuzeydoğu köşesi) başlar ve surlar etrafında saat yönünün tersine doğru ilerleyerek devam eder. Yeruşalim’in yeniden inşası çalışmasına katılmak üzere gelenlerin yurtları, muhtemelen Yahuda Krallığı’nın yönetim merkezlerini temsil etmektedir. Yapılan onarımın, sıkça düşman saldırılarına maruz kalan kapılarda yoğunlaştığı belirtilir. Yeruşalim’deki surların ve binaların hepsi aynı derecede hasarlı değildi (bkz.
2Kr.25:9).
3:1 Başkâhin ve kâhinler bu şekilde halka örnek olmuşlardı.
Koyun Kapısı’nı Bkz.
Neh.3:32;
Neh.12:39. Yeni Antlaşma döneminde (
Yu.5:2) Beytesta (ya da Beytzata) Havuzu yakınlarında (Yeruş alim’in kuzeydoğu köşesi) olduğu bilinmektedir. Günümüzde bu bölgenin yakınlarında koyun pazarı kurulmaktadır. Koyun Kapısı, muhtemelen eski Benyamin Kapısı’nın (
Yer.37:1 Yer.38:7) yerini almıştır.
Hammea Kulesi’ne Hammea ‘100’ anlamına gelir (krş.
Neh.12:39). Bu ad, (1) kulenin yüksekliğini (100 arşın), (2) kulenin basamak sayısını veya (3) askeri bir ölçü birimini (krş.
Yas.1:15) belirtiyor olabilir.
Hananel Kulesi’ne Kuleler, zayıf olan kuzey noktasından gelebilecek saldırılara karşı kenti korumak amacıyla “tapınağın yanındaki kale” (
Neh.2:8) ile birlikte inşa edilmişti. Tapınağın yanındaki Antonia Kalesi, Hirodes’in onarımını yaptırdığı tapınağın bulunduğu dağın kuzey köşesindeydi (ayrıca bkz.
Elç.21:31-36 ve ilgili notlar).
3:3 Balık Kapısı’nı Bazı yorumculara göre bu kapı Efrayim Kapısı olarak da bilinir (bkz.
Neh.12:39). İlk tapınağın döneminde Yeruşalim Kenti’nin ana girişlerinden birisiydi. Balık pazarına Sur veya Celile Gölü’nden (
Neh.13:16) balık getiren tüccarlar, kente kuzey surlarında bulunan bu kapıdan girerlerdi.
3:5 Tekoalılar PeygamberAmos’un doğup büyüdüğü küçük bir kasaba olan Tekoa, Beytlehem’in yaklaşık 10 km güneyinde ve Yeruşalim’e 17 km uzaklıktaydı.
soylular Bu sözcüğün İbranicesi,
Neh.2:16’da (bkz. ilgili not) geçen sözcükten farklı olup ‘güçlü’ veya ‘muhteşem’ anlamına gelir (bkz.
Neh.10:29;
2Ta.23:20;
Yer.14:3). Bu sınıf, inşaat işçiliğini hor görüyordu.
3:6 Eski Kapı’yı Yeşanal Kapısı olarak da çevrilebilir. Kentin kuzeybatı köşesidir. Bazı yorumculara göre bu, 3. bölümde söz edilmeyen Efrayim Kapısı’nın (
Neh.12:39) öbür adıdır.
3:8 kuyumculardan Bkz.
Neh.3:31-32.
Geniş Duvar’a Bkz.
Neh.12:38. Duvarın İÖ yedinci yüzyılın başlarına ait olduğu ve Kral Hizkiya tarafından inşa edildiği belirlenmiştir (
2Ta.32:5). İşgal döneminde (İÖ 722-721) Samiriye’den kaçan mülteciler yüzünden, güvenliği artırmak amacıyla, sınırlarının eski yerinden Geniş Duvar ve ötesine doğru genişletilmesi gerekmişti.
3:10 Yedaya’nın evinin karşısı Bkz.
Neh.3:23,
Neh.3:28-30. Evi bu şekilde surlara yakın olanlar özellikle kendi güvenliklerini sağlamak için daha canla başla çalışmıştır.
3:11 Fırınlar Kulesi’ni Bu kule kentin batı surlarındaydı. Uzziya tarafından inşa edilen iki kuleden (
2Ta.26:9) biridir. Bu ayette söz edilen fırınlar, “fırıncılar sokağında” (
Yer.37:21) bulunan fırınlar olabilir.
3:13 Dere Kapısı’nı Bkz.
Neh.2:13’e ait not.
Gübre Kapısı’na Bkz.
Neh.2:13’e ait not.
3:14 Beythakkerem Yeruşalim’in hemen güneyinde, Ramat Rahel olarak bilinen bir uyarı noktasıdır (yerden yüksek seviyede, genellikle büyük bir ateşle işaret verilen yerdir;
Yer.6:1). Persler’in döneminde, muhtemelen bölge valisinin konutu olarak kullanılmaktaydı.
3:15 Çeşme Kapısı’nı... Kral Bahçesi’nin Bkz.
Neh.2:14’e ait not.
Şelah Havuzu’nun Muhtemelen
Yşa.22:9’da söz edilenAşağı Havuz’dur (bkz. ilgili not;
Yşa.8:6’ya ait not).
Davut Kenti’nden Bkz.
Neh.12:37;
2Sa.5:7 ve ilgili not.
3:16 Beytsur Yeruşalim’in 20 km güneyinde, Yahuda’yı da kapsayan Yehud bölgesinin (bu bölge Persler’in yönetimi altındaydı) başkentiydi. 1931 ve 1957’de yapılan kazı çalışmaları, bölgede İÖ beşinci yüzyılda buraya yerleşimin arttığını ortaya çıkarmıştır.
Davut’un aile mezarlığından Krş.
Neh.2:5. Davut’un Yeruşalim’de bulunan mezarının yeri kesin olarak bilinmemektedir (
1Kr.2:10;
2Ta.21:20;
2Ta.32:33;
Elç.2:29).
Yiğitler Evi’ne Daha sonraları kışla veya cephanelik olarak kullanılan (krş.
Neh.3:19), Davut’un “yiğit adamlarının evi” (bkz.
2Sa.23:8-39) olabilir.
3:17-18 Keila Yeruşalim’in 3 0 km güneybatısında bulunan ve Davut’un krallığı döneminde önem kazanan kent (
1Sa.23:1-13).
3:20-21 Başkâhin ve hizmetindeki kâhinlerin evleri, kent içerisinde doğu suru boyunca yer almaktaydı.
3:25 yukarı saray Büyük olasılıkla eskiden Kral Davut’un yaş adığı sarayıdır (bkz.
Neh.12:37). Süleyman’ın sarayında olduğu gibi, burada da bir muhafız avlusu bulunmaktaydı (
Yer.32:2).
3:26 Ofel Tepesi’nde Bkz. 3.27. Tam olarak, Yeruşalim’in güneydoğu tepesinin kuzey bölümünde ve tapınak bölgesinin hemen güneyinde yer almaktadır (
2Ta.27:3).
Su Kapısı’nın Yeruş alim’in ana su kaynağı olan Gihon Irmağı’na açılır. Kutsal Yasa’nın okunuşu (
Neh.8:1,
Neh.8:3,
Neh.8:16) bu alanda gerçekleştiğine göre geniş bir meydana açılıyor olmalıdır.
3:27 Tekoalılar Tekoalı soylular sorumluluklarından kaçarken, Tekoa halkı iki kat iş yapmıştır (bkz.
Neh.3:5’e ait not).
3:28 At Kapısı’nın Kraliçe Atalya’nın öldürüldüğü yerdir (
2Ta.23:15). Büyük olasılıkla, kent surlarının doğudaki en uç noktasıdır. Bu kapıdan Kidron Vadisi’ne geçiliyordu (
Yer.31:40).
3:29 Doğu Kapısı’nın Muhtemelen günümüzde Altın Kapı olarak bilinen kapının yerinde bu kapı vardı.
3:31 kuyumculardan Bkz.
Neh.3:8.
Mifkat Kapısı’na “Yoklama Kapısı” diye de bilinir. Doğu surunun kuzey bölümünde bulunmaktaydı.
3:32 Koyun Kapısı Bkz.
Neh.3:1 ve ilgili not.