Notlar
12:25-2Kr.17:41 Krallığın bölündüğü (İsrail ve Yahuda olarak) dönemin anlatıldığı bu bölümlerde, ağırlıklı olarak kralların yaptıklarına ve onlara ilişkin peygamberliklere değinilir. Tanrı’nın gelişmekte olan yeryüzündeki krallığı en fazla kuzeydeki (İsrail) krallıkta tehlikeye girmiştir, çünkü sadakatsiz krallar, kukla kâ-hinler ve sahte peygamberler yüzünden imandan sapma eğilimi artış göstermiştir. Bu dönemde İlyas ve Elişa, Tanrı’nın yönetiminin sadık temsilcileri ve peygamberleri olarak hizmet etmiştir (bkz. Giriş). Güneydeki (Yahuda) krallıkta ise RAB, krallığının görünen simgeleri olan tapınak, Antlaşma Sandığı ve kâhinlerinin hizmeti aracılığıyla halkıyla beraberdir. Davut’un soyundan olan kralların yönetimlerini RAB’be sadık biçimde sürdürmeleri sayesinde RAB’bin antlaşmasına kuzeydeki (İsrail) krallığına göre daha bağlı kaldılarsa da, itaatsizlik ettikleri zaman onlar da sürgünle cezalandırılacaklardır.
13:1 Yoaş’ın krallığının yirmi üçüncü yılında İÖ 814. on yedi yıl İÖ 814-798.
13:2 Yarovam’ın... günahlara Bkz. 1Kr.12:26-32; 13:33-34; 14:16.
13:3 Hazael’le Bkz. 8:12-13,15; 10:32-33. Ben-Hadat’ın Bkz. 13:24. Tahta geçiş yılı İÖ 806 veya İÖ 796’ dır.
13:4 RAB onun yakarışını kabul etti RAB, İsrailliler’iAramlılar’ın baskısından hâlâ kurtarmadı (bkz. 13:22), ama onlara, İbrahim, İshak ve Yakup’la yaptığı antlaşmaya dayalı olarak, günahlarına rağmen merhamet gösterdi ( 13:23).
13:5 İsrail’e bir kurtarıcı Muhtemelen, İÖ 806-804 yıllarında Aram’a düzenlediği seferlerle, İsrailliler’e baskı yapan Aram’ın gücünü zayıflatmaya (13:25; 14:25) yardımcı olanAsur Kralı III. Adadnirari’dir (İÖ 810-783). Bazı uzmanlar, bu kişinin Yehoahaz oğlu Yehoaş ( 13:17,19,25) veya Asurlular’ın Aram’ı zayıflatmasının ardından İsrail’in sınırlarını kuzey yönünde genişleten II. Yarovam (bkz. 14:25,27) olabileceğini ileri sürer.
13:6 Aşera putu... dikili kaldı Ahav tarafından dikilen bu put (bkz. 1Kr.16:33) ya Yehu’nun Samiriye’de Baal’la ilgili her şeyi yok ettiği sırada şu ya da bu şekilde yıkılmaktan kurtulmuştu (bkz. 10:27-28) ya da yıkılmış ve Yehoahaz döneminde yeniden yapılmıştı.
13:7 on savaş arabası Kral Ahav’ın Karkar Savaşı’nda çarpış an iki bin savaş arabalık birliğiyle karşılaştırıldığında çok küçük bir kuvvet (bkz. 1Kr.22:1’e ait not).
13:10 Yoaş’ın krallığının otuz yedinci yılında İÖ 798. on altı yıl İÖ 798-782.
13:11 Yarovam’ın... günahlardan Bkz. 1Kr.12:26-32; 13:33-34; 14:16.
13:12 Amatsya ile savaşırken Bkz. 14:8-14; 2Ta.25:17-24.
13:13 Yarovam geçti Bkz. 14:23-29.
13:14 Bkz. 2:11-12 ve ilgili not. Elişa, İlyas’ın yerine geçecek ve onun Baal’ı ve Baal’la ilgili her şeyi ortadan kaldırmak üzere yürüttüğü savaşı sürdürecektir.
13:16 ellerini kralın elleri üzerine koydu Elişa bu simgesel hareketiyle, Yehoaş’ın Aram’la RAB’bin kutsaması sayesinde savaşabileceğini gösterdi.
13:17 Doğuya Şeria Irmağı’nın doğu yakasında, Aramlılar’ın kontrolündeki topraklara (bkz. 10:32-33). Afek’te Yaklaşık altmış yıl önce Ahav, Aramlılar’ı ve II. Ben-Hadat’ı Afek’te büyük yenilgiye uğratmıştı (bkz. 1Kr.20:26-30; 20:26’ya ait not).
13:18 üç kez yere vurdu ve durdu Yehoaş’ın Elişa’nın buyruğuna verdiği isteksiz tepki, onun sözlerine güvenmediğini gösteriyor.
13:19 Aramlılar’ı mutlak bir zaferle bozguna uğratacak kişi, Yehoaş’ın oğlu II. Yarovam olacaktır (bkz. 14:25,28).
13:21 Tanrı’nın gücünün Elişa’nın ölümünden sonra bile etkin olduğunu gösteren bu mucize, kral için güven ve umut verici bir belirtiydi ; çünkü Elişa’nın gerçek bir peygamber olduğunu kanıtlıyordu.
13:23 Yok olmalarına izin vermedi... huzurundan atmadı Sabırlı, merhametli ve lütufkar olan RAB, halkını bütünüyle Kenan topraklarından sürmedi (bkz. 10:32-33’ e ait not); böylelikle İsrailliler, tövbe edip tekrar RAB’bin antlaşmasına uymaya başlama fırsatına kavuştular.
13:25 Yehoahaz’ın krallık döneminde... kentleri geri aldığı Şeria’nın doğusundaki kentler Yehu’nun krallığı döneminde kaybedilmiş olduğuna göre (bkz. 10:32-33), burada muhtemelen Şeria’nın batısındaki kentler kastedilir. Şeria’nın doğusunda kalan bölge, II. Yarovam’ın dönemine kadar bütünüyle geri alınamamıştır (bkz. 14:25). üç kez Böylece Elişa’nın peygamberliği gerçekleşti (13:19).