Matta 16

16
Doğaüstü Bir Belirti İsteniyor
(Mar.8:11-13; Luk.12:54-56)
1 Ferisiler'le Sadukiler İsa'nın yanına geldiler. O'nu denemek amacıyla kendilerine gökten bir belirti göstermesini istediler.
2İsa onlara şu karşılığı verdi: “Akşam, ‘Gökyüzü kızıl olduğuna göre hava iyi olacak’ dersiniz. 3Sabah, ‘Bugün gök kızıl ve bulutlu, hava bozacak’ dersiniz. Gökyüzünün görünümünü yorumlayabiliyorsunuz da, zamanın belirtilerini yorumlayamıyor musunuz? 4 Kötü ve vefasız kuşak bir belirti istiyor! Ama ona Yunus'un belirtisinden başka bir belirti gösterilmeyecek.” Sonra İsa onları bırakıp gitti.
Ferisiler'le Sadukiler'in Mayası
(Mar.8:14-21)
5Öğrenciler gölün karşı yakasına geçerken ekmek almayı unutmuşlardı. 6 İsa onlara, “Dikkatli olun, Ferisiler'in ve Sadukiler'in mayasından kaçının!” dedi.
7Onlar ise kendi aralarında tartışarak, “Ekmek almadığımız için böyle diyor” dediler.
8Bunun farkında olan İsa şöyle dedi: “Ey kıt imanlılar! Ekmeğiniz yok diye niçin tartışıyorsunuz? 9-10 Hâlâ anlamıyor musunuz? Beş ekmekle beş bin kişinin doyduğunu, kaç sepet dolusu yemek fazlası topladığınızı hatırlamıyor musunuz? Yedi ekmekle dört bin kişinin doyduğunu, kaç küfe dolusu yemek fazlası topladığınızı hatırlamıyor musunuz? 11Ben size, ‘Ferisiler'in ve Sadukiler'in mayasından kaçının’ derken, ekmekten söz etmediğimi nasıl olur da anlamazsınız?”
12Ekmek mayasından değil de, Ferisiler'le Sadukiler'in öğretisinden kaçının dediğini o zaman anladılar.
Petrus'un Mesih'i Tanıması
(Mar.8:27-30; Luk.9:18-21)
13İsa, Filipus Sezariyesi bölgesine geldiğinde öğrencilerine şunu sordu: “Halk, İnsanoğlu'nun kim olduğunu söylüyor?”
14 Öğrencileri şu karşılığı verdiler: “Kimi Vaftizci Yahya, kimi İlyas, kimi de Yeremya ya da peygamberlerden biridir diyor.”
15İsa onlara, “Siz ne dersiniz” dedi, “Sizce ben kimim?”
16 Simun Petrus, “Sen, yaşayan Tanrı'nın Oğlu Mesih'sin” yanıtını verdi.
17İsa ona, “Ne mutlu sana, Yunus oğlu Simun!” dedi. “Bu sırrı sana açan insan[a] değil, göklerdeki Babam'dır. 18Ben de sana şunu söyleyeyim, sen Petrus'sun[b] ve ben kilisemi bu kayanın[c] üzerine kuracağım. Ölüler diyarının kapıları ona karşı direnemeyecek. 19 Göklerin Egemenliği'nin anahtarlarını sana vereceğim. Yeryüzünde bağlayacağın her şey göklerde de bağlanmış olacak; yeryüzünde çözeceğin her şey göklerde de çözülmüş olacak.” 20Bu sözlerden sonra İsa, kendisinin Mesih olduğunu kimseye söylememeleri için öğrencilerini uyardı.
İsa Ölüp Dirileceğini Önceden Bildiriyor
(Mar.8:31-9:1; Luk.9:22-27)
21 Bundan sonra İsa, kendisinin Yeruşalim'e gitmesi, ileri gelenler, başkâhinler ve din bilginlerinin elinden çok acı çekmesi, öldürülmesi ve üçüncü gün dirilmesi gerektiğini öğrencilerine anlatmaya başladı.
22Bunun üzerine Petrus O'nu bir kenara çekip azarlamaya başladı. “Tanrı korusun, ya Rab! Senin başına asla böyle bir şey gelmeyecek!” dedi.
23Ama İsa Petrus'a dönüp, “Çekil önümden, Şeytan!” dedi, “Bana engel oluyorsun. Düşüncelerin Tanrı'ya değil, insana özgüdür.”
24 Sonra İsa, öğrencilerine şunları söyledi: “Ardımdan gelmek isteyen kendini inkâr etsin, çarmıhını yüklenip beni izlesin. 25 Canını kurtarmak isteyen onu yitirecek, canını benim uğruma yitiren ise onu kurtaracaktır. 26İnsan bütün dünyayı kazanıp da canından olursa, bunun kendisine ne yararı olur? İnsan kendi canına karşılık ne verebilir? 27 İnsanoğlu, Babası'nın görkemi içinde melekleriyle gelecek ve herkese, yaptığının karşılığını verecektir. 28Size doğrusunu söyleyeyim, burada bulunanlar arasında, İnsanoğlu'nun kendi egemenliği içinde gelişini görmeden ölümü tatmayacak olanlar var.”
  • Giriş
  • Video
  • Notlar

Notlar

16:1 gökten bir belirti Bkz. Luk.11:29’ a ait not.
16:4 Yunus’un belirtisi Bkz. Mat.12:39-40; Luk.11:30 ve ilgili notlar.
16:6-7 Bkz. Mat.11:12; ayrıca bkz. Mar.8:15-16’ ya ait notlar. Öğrenciler İsa’nın ruhsal gerçeğe ilişkin bildirisini anlamamışlardı.
16:13 Filipus Sezariyesi Burası Büyük Hirodes’in Akdeniz kıyısında inşa ettiği Sezariye değildir; oğlu Filipus’un ve İmparator Tiberius Sezar’ın adlarını verdiği kenttir. Hirodes’in oğlu Filipus tarafından yeniden inşa edilen Filipus Sezariyesi, Celile Gölü’nün 40 km kuzeyinde Hermon Dağı’nın eteklerine yakın (günümüzde Golan tepeleri olarak bilinen) bir yerde bulunur. Halk, İnsanoğlu’nun kim olduğunu söylüyor? Bkz. Luk.9:18’e ait not.
16:14 Yahya... İlyas Bkz. Mar.6:15-16 ve ilgili notlar.
16:16 Petrus Bkz. Luk.9:20’ye ait not. Mesih Bkz. Makale:İsa Mesih Kimdir?, s. 1373.
16:17 Yunus oğlu Simun İsa, Yu.1:42’de Petrus’u “Yuhanna’nın oğlu Simun” olarak tanımlar. Simun Petrus muhtemelen Yohanan’ın (Yuhanna adının İbranice okunuşu) oğludur ve Yunus, Yohanan adının kısaltılmışıdır. insan Grekçe’den birebir çevirisi:“et ve kan” (bkz. 1Ko.15:50; Gal.1:15-16’ ya ait notlar).
16:18 Bu ayette kilisenin temeli olarak belirtilenin ne olduğuyla ilgili çeşitli yorumlar yapılmıştır: (1) İsa Mesih’tir; (2) Petrus’un, İsa’nın Mesih olduğuna dair imanla yapılan ikrarıdır (Mat.16:16); (3) Mesih’in öğretileridir; (4) Pentikost Günü’nde yaptıkları (Elç.2. bölüm), Kornelius’a hizmeti (Elç.10. bölüm) ve elçiler arasındaki önderliği (bkz. Yu.1:42’ye ait not) açılarından düşünüldüğünde, Petrus’un kendisidir. Petrus’sun Grekçesi “petros”tur, ‘kaya’anlamına gelir. kilisemi Septuaginta metninde belirli zamanlarda bir araya gelen İsrail topluluğunu tanımlamak için kullanılan aynı sözcük (ekklesia), Pentikost Günü’nden itibaren yaşayan tüm imanlıların oluşturduğu topluluk anlamında kullanılmıştır (bkz. Bilgi Kutusu: Kilise, s. 1588). Bu sözcük Yeni Antlaşma’nın İsa Mesih’in yaşamını anlatan ilk dört kitaptan yalnızca Matta’da bulunur (bu ayette ve iki kez Mat.18:17’ de). kayanın Grekçesi “petra”dır. Ölüler diyarının Grekçe’de ölen kişilerin ruhlarının gittiği yeri ifade eden “Hades” sözcüğü, İbranice’deki “Şeol” sözcüğü ile aynı anlamdadır (bkz. Yar.37:35’e ait not; ayrıca bkz. Makale: Cennet, Cehennem, s. 1898). “Ölüm diyarının kapıları” ifadesi, ‘ölümün güçleri’ (yani, Mesih’e ve krallığına karşı gelen tüm güçler) anlamına da gelir (krş. Eyü.17:16). ona karşı direnemeyecek Grekçe’den “onu yenemeyecek” diye de çevrilebilir.
16:19 “Anahtar” yetkiyi simgeler (krş. Yşa.22:22; Va.3:7). Petrus, Elçilerin İşleri’nde yer alan iki can alıcı olay olan, Pentikost Günü’nde imanlılar topluluğunun oluşmasında (Elç.2:14-41) ve müjdenin Yahudi olmayanlara ulaştırılmasında (Elç.10. bölüm ; Elç.11:18) önemli bir rol oynar. bağlayacağın... çözeceğin Yahudi din önderlerinin “yasaklamak” ve “izin vermek” anlamında kullandığı “bağlamak” ve “çözmek” sözcüklerinin imanlılar topluluğunda kullanımıyla ilgili başlıca üç yorum vardır: sözcükler, (1) İmanlılar topluluğundaki düzeni ve disiplini sağlama yetkisini (krş. Mat.18:15-20; Elç.5:1-11) ; (2) kişinin Tanrı tarafından bağışlandığını ilan etme yetkisini (Yu.20:23; krş. Mat.18:19-20); (3) duada hemfikir olan imanlıların yetkisini (Mat.18:19-20) belirtmektedir.
16:20 söylememeleri için öğrencilerini uyardı Krş. Mat.11:16. Öğrenciler İsa’yı açıkça Mesih olarak tanıtmaya başlasalardı, Yahudiler Roma’ya karşı ayaklanma hareketi başlatabilirlerdi (nedeniyle ilgili bkz. Makale: İsa Mesih Kimdir?, s. 1373).
16:21 İsa Mesih, artık kalabalıklara benzetmelerle ders vermek yerine, yakında çekeceği acıya ve ölümüne tanık olacak öğrencilerini hazırlamaya odaklanmıştır.
16:22 Petrus O’nu... azarlamaya başladı Bkz. Mar.8:32’ye ait not.
16:23 Şeytan Bkz. Mar.8:33’e ait not; Bilgi Kutusu: Şeytan, s.1385; ayrıca bkz. Eyü.1:6 ve Zek.Eyü.3:1’e ait notlar.
16:24 Bkz. Mar.8:34’e ait not. çarmıhını yüklenip Bkz. Mat.10:38 ve Luk.9:23’e ait notlar.
16:25 Canını kurtarmak Bkz. Mar.8:35’e ait not. canını... yitiren Bkz. Luk.9:24’e ait not.
16:24-26 Bkz. Mat.10:33,Mat.10:38-39’a ait notlar; Mar.8:34’e ait not ; Luk.9:23-27.
16:27 gelecek İsa Mesih’in ikinci gelişi. Babası’nın görkemi içinde Krş. Yu.17:1-5. yaptığının karşılığını Bkz. Mez.62:12 ve ilgili not; ayrıca bkz. Rom.2:1-16 ; Rom.2:6-7’ ye ait not.
16:28 İsa’nın bu sözlerinin ne anlama geldiğiyle ilgili başlıca iki yorum vardır: (1) Görünümünün değişeceği andan söz etmektedir (bkz. Mat.17:1-9’a ait not); (2) dirilişinden sonra imanlılar topluluğu aracılığıyla egemenliğinin kurulmasından söz etmektedir.

Videolar

Matta Girişi

Genel Bakış: Matta'nın amacı, İsa'nın yaşamını, öğretisini, ölümünü ve dirilişini anlatmaktır. Özellikle İsa'nın peygamberlerce geleceği bildirilen ve Yahudilerce uzun zamandır beklenen Mesih olduğunu göstermek ister. Bunun için İsa'nın gelişiyle gerçekleşen peygamberlik sözlerinden alıntılara yer verir1. İsa'nın kurtuluş Müjdesi'nin bütün uluslar için olduğunu ayrıca vurgular2.

Kitabın İçeriği: Matta, İsa'nın soyağacı ve doğumuna ilişkin bilgileri vermekle başlar (1:1-2:23). İsa'nın vaftiz oluşunu ve Şeytan tarafından nasıl denendiğini anlattıktan sonra O'nun faaliyetlerine geçer. Kendisine gelen hastaların tümünü iyileştirdiği bazı olayları kaydeder3; belirli bazı hastaları iyileştirmesinden4 ve öbür mucizelerinden5 de söz eder. Bununla birlikte ağırlık, İsa'nın beş temel bölümde6 toplanan öğretisine veriliyor. Bu öğretinin odağında Göklerin Egemenliği7 bulunuyor. Göklerin Egemenliği, İncil'in öbür kısımlarında Tanrı'nın Egemenliği diye de geçer. İsa'nın ilk gelişiyle başlayan bu egemenlik, O'nun Kral olarak dönüşüyle tamamlanacaktır. Günahlarından dönüp İsa'yı izleyenler, egemenliğin çocukları olurlar. Bunlar, İsa'nın özellikle Dağdaki Konuşma'da açıkladığı yeni yaşama çağrılıyorlar (5-7 bölümleri). Örneğin, ön planda bulunmak yerine başkalarına hizmet etmeyi amaç edinmeliler8; gösterişe kapılmadan iyilik yapmalılar (6:1-18); bağışlayıcı olmalılar (18:21-35); canları pahasına da olsa İsa'yı izlemeliler9.

İsa, sözleri ile eylemleri arasında büyük uyumsuzluklar olan Yahudi din önderlerini şiddetle eleştirir. Onlar için şöyle der: «Göklerin Egemenliği'nin kapısını insanların yüzüne kaparlar; ne kendileri içeri girerler, ne de girmek isteyenleri bırakırlar»10. Buna karşılık İsa, doğru kişileri değil, günahkârları çağırmaya gelmiştir (9:13). İsa ayrıca çağın sonu, kendisinin ikinci gelişi ve son yargı konusunda açıklamalarda bulunur; izleyicilerinin bütün bu olaylara hazırlıklı olmaları gerektiğini anlatır11. İsa'nın kimliğine gelince, Matta imalı ama kesin konuşur12.

Son bölümler İsa'nın ölümünü ve dirilişini anlatır. Ondan önce İsa, nasıl öleceğini birkaç kez açıklar. Son yemeğinde, «Kanım... günahların bağışlanması için birçokları uğruna akıtılan antlaşma kanıdır» der (26:28). Uzun zamandan beri onu öldürmeyi tasarlayan Yahudi önderlerce tutuklanır, yargılanır ve Romalı vali tarafından çarmıha gerilir. Ölür ve dirilir. Kitap, İsa'nın izleyicilerine verdiği ünlü son buyruğuyla noktalanır: «Gökte ve yeryüzünde bütün yetki bana verildi. Bu nedenle gidin, bütün ulusları öğrencilerim olarak yetiştirin...»

Ana Hatlar:

1:1-2:23 İsa'nın doğumu ve çocukluğu
3:1-4:16 İsa'nın göreve hazırlanması
4:17-18:35 İsa'nın Celile ve çevresindeki faaliyetleri
19:1-20:34 Yeruşalim (Kudüs) yolunda
21:1-27:66 İsa'nın Yeruşalim'de öğretisini yayması, tutuklanıp çarmıha gerilmesi
28:1-20 İsa'nın dirilmesi

Kaynak Ayetler: Bkz. s. 24

  • Ayetler
  • Notlar
  • Video
  • Giriş