Luka 13

13
Tövbe Ediniz
1O sırada bazı kişiler gelip İsa'ya bir haber getirdiler. Pilatus'un nasıl bazı Celileliler'i öldürüp kanlarını kendi kestikleri kurbanların kanına kattığını anlattılar. 2İsa onlara şöyle karşılık verdi: “Böyle acı çeken bu Celileliler'in, bütün öbür Celileliler'den daha günahlı olduğunu mu sanıyorsunuz? 3Size hayır diyorum. Ama tövbe etmezseniz, hepiniz böyle mahvolacaksınız. 4Ya da, Şiloah'taki kule üzerlerine yıkılınca ölen o on sekiz kişinin, Yeruşalim'de yaşayan öbür insanların hepsinden daha suçlu olduğunu mu sanıyorsunuz? 5Size hayır diyorum. Ama tövbe etmezseniz, hepiniz böyle mahvolacaksınız.”
Meyve Vermeyen Ağaç
6İsa şu benzetmeyi anlattı: “Adamın birinin bağında dikili bir incir ağacı vardı. Adam gelip ağaçta meyve aradı, ama bulamadı. 7Bağcıya, ‘Bak’ dedi, ‘Ben üç yıldır gelip bu incir ağacında meyve arıyorum, bulamıyorum. Onu kes. Toprağın besinini neden boş yere tüketsin?’
8“Bağcı, ‘Efendim’ diye karşılık verdi, ‘Ağacı bir yıl daha bırak, bu arada ben çevresini kazıp gübreleyeyim. 9Gelecek yıl meyve verirse, ne iyi; vermezse, onu kesersin.’ ”
Beli Bükük Bir Kadının İyileştirilmesi
10Bir Şabat Günü İsa, havralardan birinde öğretiyordu. 11On sekiz yıldır içinde hastalık ruhu bulunan bir kadın da oradaydı. İki büklüm olmuş, belini hiç doğrultamıyordu. 12İsa onu görünce yanına çağırdı. “Kadın” dedi, “Hastalığından kurtuldun.” 13Ellerini kadının üzerine koydu. Kadın hemen doğruldu ve Tanrı'yı yüceltmeye başladı.
14 İsa'nın hastayı Şabat Günü iyileştirmesine kızan havra yöneticisi kalabalığa seslenerek, “Çalışmak için altı gün vardır” dedi. “O günler gelip iyileşin, Şabat Günü değil.”
15Rab ona şu karşılığı verdi: “Sizi ikiyüzlüler! Her biriniz Şabat Günü kendi öküzünü ya da eşeğini yemlikten çözüp suya götürmez mi? 16Buna göre, Şeytan'ın on sekiz yıldır bağlı tuttuğu, İbrahim'in bir kızı olan bu kadının da Şabat Günü bu bağdan çözülmesi gerekmez miydi?”
17İsa'nın bu sözleri, kendisine karşı gelenlerin hepsini utandırdı. Bütün kalabalık ise O'nun yaptığı görkemli işlerin tümünü sevinçle karşıladı.
Hardal Tanesi ve Maya
(Mat.13:31-33; Mar.4:30-32)
18Sonra İsa şunları söyledi: “Tanrı'nın Egemenliği neye benzer, onu neye benzeteyim? 19Tanrı'nın Egemenliği, bir adamın bahçesine ektiği hardal tanesine benzer. Tane gelişip ağaç olur, kuşlar dallarında barınır.”
20İsa yine, “Tanrı'nın Egemenliği'ni neye benzeteyim?” dedi. 21“O, bir kadının üç ölçek[a] una karıştırdığı mayaya benzer. Sonunda bütün hamur kabarır.”
Dar Kapı
(Mat.7:13-14,21-23)
22İsa köy kent dolaşarak öğretiyor, Yeruşalim'e doğru ilerliyordu. 23-24Biri O'na, “Ya Rab” dedi, “Kurtulanların sayısı az mı olacak?”
İsa oradakilere şöyle dedi: “Dar kapıdan girmeye gayret edin. Size şunu söyleyeyim, çok kişi içeri girmek isteyecek, ama giremeyecek. 25Ev sahibi kalkıp kapıyı kapattıktan sonra dışarıda durup, ‘Ya Rab, kapıyı aç bize!’ diyerek kapıyı vurmaya başlayacaksınız.
“O da size, ‘Kim olduğunuzu, nereden geldiğinizi bilmiyorum’ diye karşılık verecek.
26“O zaman, ‘Biz senin önünde yiyip içtik, sen de bizim sokaklarımızda öğrettin’ demeye başlayacaksınız.
27 “O da size şöyle diyecek: ‘Kim olduğunuzu, nereden geldiğinizi bilmiyorum. Çekilin önümden, ey kötülük yapanlar!’
28 “İbrahim'i, İshak'ı, Yakup'u ve bütün peygamberleri Tanrı'nın Egemenliği'nde, kendinizi ise dışarı atılmış gördüğünüz zaman, aranızda ağlayış ve diş gıcırtısı olacaktır. 29İnsanlar doğudan batıdan, kuzeyden güneyden gelecek ve Tanrı'nın Egemenliği'nde sofraya oturacaklar. 30 Ve işte, sonuncu olan bazıları birinci, birinci olan bazıları da sonuncu olacak.”
Ey Yeruşalim!
(Mat.23:37-39)
31Tam o sırada bazı Ferisiler gelip İsa'ya, “Buradan ayrılıp başka yere git. Hirodes seni öldürmek istiyor” dediler.
32İsa onlara şöyle dedi: “Gidin, o tilkiye söyleyin, ‘Bugün ve yarın cinleri kovup hastaları iyileştireceğim ve üçüncü gün hedefime ulaşacağım.’ 33Yine de bugün, yarın ve öbür gün yoluma devam etmeliyim. Çünkü bir peygamberin Yeruşalim'in dışında ölmesi düşünülemez!
34“Ey Yeruşalim! Peygamberleri öldüren, kendisine gönderilenleri taşlayan Yeruşalim! Tavuğun civcivlerini kanatları altına topladığı gibi ben de kaç kez senin çocuklarını toplamak istedim, ama siz istemediniz. 35 Bakın, eviniz ıssız bırakılacak! Size şunu söyleyeyim: ‘Rab'bin adıyla gelene övgüler olsun!’ diyeceğiniz zamana dek beni bir daha görmeyeceksiniz.”
  • Giriş
  • Video
  • Notlar

Notlar

13:1 Pilatus’un nasıl... kanına kattığını Tarihsel kaynaklardan da görülebileceği gibi, tapınakta kurban sunmakta olan insanları öldürtmek tam da Pilatus’a göre bir davranıştır.
13:2,4 daha günahlı... daha suçlu Eski çağlarda yalnızca aşırı derecede günahkâr kişilerin başına bir felaket gelebileceği varsayılırdı (bkz. Yu.9:2’ye ait not; ayrıca bkz. Eyü.4:7; Eyü.22:5; Eyü.22:5-11’e ait not). Ancak İsa tövbe etmeyen herkesin korkunç bir sonla karşılaşacağını belirtiyor.
13:4 Şiloah’taki kule Yeruşalim surlarının güneydoğu kısmına inşa edilmişti (krş. Yu.9:7’ye ait not).
13:6 incir ağacı Muhtemelen Yahudi ulusunu betimler (bkz. Mar.11:14’e ait not).
13:11 içinde hastalık ruhu bulunan Bkz. Luk.4:33-34’e ait not.
13:12 Kadın Krş. Yu.2:4’e ait not.
13:13 Tanrı’yı yüceltmeye başladı Bkz. Luk.1:64 ve ilgili not.
13:14 Şabat Günü iyileştirmesine Bkz. Luk.6:5 ve ilgili notlar; Mat.12:1-8,Mat.12:11-12; Yu.5:10 ve ilgili not; ayrıca bkz. Çık.20:9-10. havra yöneticisi Bkz. Luk.8:41’e ait not.
13:15 ikiyüzlüler Bkz. Mat.6:2’ye ait not. Asıl niyetleri İsa’yı ve gerçekleştirdiği şifa mucizesini karalamaktı, ancak Yasa’nın savunucularıymış gibi görünüyorlardı.
13:19 hardal tanesi Bkz. Mat.13:32’ye ait not.
13:21 ölçek Grekçesi, “saton” (bkz. Birimler Cetveli). maya Bkz. Mat.13:33’e ait not. Bu benzetmede Tanrı’nın Egemenliği’nin güçlü etkisi anlatılır.
13:22 köy kent dolaşarak Luk.11:11 ile Luk.13:21’de aktarılan olaylar sırasında İsa, Yahudiye’den ayrılarak Pereya bölgesi ve civarındaki hizmetine başlamıştır (bkz. Luk.13:22-19:27; Mat.19:1-20:28; Mar.10. bölüm; Mat.10:32-33’e ait not; Yu.10:40-42). Luka’nın, İsa’nın Pereya’daki hizmet dönemine ait olarak kaydettiği bazı olaylar, Matta’da farklı zaman ve mekânlarda gerçekleşmiş olarak yer alır (krş. Mat.7:13-14,Mat.7:22-23); bunun böyle olmasının nedeni İsa’nın bazı konuşmaları farklı zamanlarda tekrarlamasıdır. Yeruşalim İsa, Pereya bölgesi ve civarında hizmet ediyor olsa da, asıl hedefi Yeruşalim ve orada gerçekleştireceği eylemdi.
13:23-24 Kurtulanların sayısı az mı olacak? İsa’nın uyarılarından ve anlattığı bazı benzetmelerden sonra bunun sorulması doğ aldı. İsa bu soruya doğrudan yanıt vermez, ancak birçok kişinin fırsat ortadan kalktıktan sonra kurtulanların arasında olmak isteyeceklerine dair uyarıda bulunur.
13:27 Kim olduğunuzu... bilmiyorum Bkz. Mat.7:23; Mat.25:12.
13:29 İnsanlar... gelecek Tüm uluslardan. Tanrı’nın... sofraya Bkz. Luk.14:15; Mat.8:11 ve ilgili notlar.
13:30 Bkz. Mat.19:30 ve ilgili not.
13:31 Hirodes seni öldürmek istiyor Bkz. Mat.14:1-2’ye ait not. İsa muhtemelen Hirodes’in yetki alanına giren Pereya bölgesindeydi (bkz. Luk.3:1’e ait not). Ferisiler İsa’yı korkutup Yahudiye bölgesine kaçmasını sağlamak istiyorlardı.
13:32 bugün ve yarın Sami dillerine özgü bu ifade, belirsiz ancak kısa bir zaman dilimini anlatır. hedefime ulaşacağım İsa’nın, yerine getirmesi gereken, önceden belirlenmiş bir görevi vardı (krş. Luk.4:43; Luk.9:22) ve görevi yerine getirene dek başına hiçbir kötülük gelemezdi.
13:33 Yeruşalim’in dışında Bkz. Luk.2:38; Yu.2:4 ve ilgili not. Kendisinden önceki pek çok peygamber gibi Yeruşalim’de ölecekti.
13:34 Bu ağıt İsa’nın Yeruşalim’de bulunduğu izlenimini verir (krş. Yu.2:13; Yu.4:45; Yu.5:1; Yu.7:10; Yu.10:22). Bununla birlikte, bu sözler Pereya bölgesinde dile getirilmiş de olabilir. Mat.23:37-38’e göre, İsa aynı sözü çarmıha gerildiği haftanın salı günü de söylemiştir.
13:35 eviniz ıssız bırakılacak ‘Tanrı, tapınağını ve kentini terk edecek’ anlamında (bkz. Luk.21:20,Luk.21:24; Yer.12:7 ve ilgili not; Yer.22:5).

Videolar

Luka Girişi

Kitabın Amacı: Luka, daha kitabın başında amacının, İsa'nın yaşamını doğru ve ayrıntılı bir biçimde anlatmak olduğunu açıkça ortaya koyuyor (1:1-4). Luka, Elçilerin İşleri Kitabı'nda da Müjde'nin o çağda bilinen dünyanın merkezi durumundaki Roma'ya kadar nasıl yayıldığını anlatır. O devirde yazarların, yapıtlarını ileri gelen kişilere adamaları bir gelenek haline gelmişti. Nitekim Luka da her iki kitabı, adı Teofilos -«Tanrı'yı seven» anlamında- olan bir kişiye hitaben kaleme almıştır. Kuşkusuz Luka bu adamın kişiliğinde geniş bir kitleye seslenmeyi amaçlamıştır.

Kitabın İçeriği: Kitap, «Rab'bin yolunu hazırlamaya» gelen Vaftizci Yahya'nın1 ve İsa'nın doğumuna ilişkin bilgileri vererek başlıyor. Bundan sonra İsa'nın Müjde'yi duyurduğu, öğretisini yayıp mucizeler yaptığı döneme geçiyor. Daha sonra İsa'nın, giderek artan baskılara rağmen Yeruşalim'e, bile bile ölüme gidişi anlatılıyor. Bunu, İsa'nın dirilişi ve göğe alınışını anlatan bölümler izliyor.

Luka, peygamberlik sözlerini yerine getiren Tanrı'nın, bir kurtarıcı göndermekle insanlık tarihini nasıl yönlendirdiğini vurgular2. Tanrı'nın bu etkinliği, meleklerin gönderilmesi olayında3; Tanrı'nın gökten seslenişinde4; ve özellikle birçok inanlının Kutsal Ruh'la dolması olayında5 açıkça görülüyor. Tanrı'nın gücü, İsa'nın yaptığı mucizelerde de gözle görülür bir şekilde etkindi6. On altı ayrı olayda, belirli hastalıklara yakalanmış kişilerin mucizevi şekilde iyileştirildiğinden söz ediliyor. Bunun yanısıra, İsa'nın bir arada bulunan çok sayıda hastayı iyileştirdiği, kitabın beş ayrı yerinde belirtiliyor.

Luka'nın yaklaşık yüzde kırkı İsa'nın öğretisinden oluşuyor. İsa öğretisinde birçok benzetme kullandı; Luka'da 26 benzetme var. Bunların 16'sı İncil'in öbür kısımlarında yer almaz. İsa'nın bütün öğretisini kısaca özetlemek oldukça güçtür. Şu kadarını söyleyelim ki, İsa Tanrı'nın Egemenliği'ni duyuruyor7. Sözü edilen egemenlik, değer yargıları yönünden tümüyle farklı, insanın yüreğinde etkin olan tanrısal egemenliktir8. İsa'nın kendisi, egemenliği günden güne büyüyen, ikinci gelişinde de bu egemenliği tümüyle gerçekleşecek olan Kral olarak çıkar karşımıza9.

Kitapta bireye iletilmek istenen bildiri, günahların bağışlanmasıyla gerçekleşen kurtuluş müjdesidir10. Dünya malına kökten değişik bir yaklaşım içinde olan İsa11, bu müjdeyle özellikle yoksullara, hastalara ve ezilmişlere sesleniyor12. Bildirisinin o çağda hor görülen kadınlara ve Yahudi olmayan uluslara da yönelik olduğunu vurguluyor13. Nitekim, «Kaybolmuş olanı arayıp kurtarmaya geldim» diyordu14. Ama kişinin kurtulmaya istekli olması gerekir. Bu nedenle önce Yahya, sonra İsa, daha sonra da İsa'nın öğrencileri insanları tövbeye çağırdılar15. İsa'yı izleyecek olanlar bütün varlıklarıyla adanmış birer öğrenci olmaya16 ve sürekli bir dua yaşamı sürmeye çağrılmışlardır17.

Ana Hatlar:

1:1-4 Giriş
1:5-2:52 Vaftizci Yahya ile İsa'nın doğum ve çocuklukları
3:1-20 Vaftizci Yahya'nın görevi
3:21-4:13 İsa'nın vaftiz olması ve denenmesi
4:14-9:50 İsa'nın Celile ve çevresindeki etkinlikleri
9:51-19:27 İsa Yeruşalim yolunda
19:28-22:46 İsa'nın Yeruşalim'deki son günleri
22:47-23:56 İsa'nın tutuklanması, yargılanması ve çarmıha gerilmesi
24:1-52 İsa'nın dirilmesi ve göğe yükselmesi

Kaynak Ayetler: Bkz. s. 24

  • Ayetler
  • Notlar
  • Video
  • Giriş