Luka 5

5
İsa'nın İlk Öğrencileri
(Mat.4:18-22; Mar.1:16-20)
1 Halk, Ginnesar Gölü'nün kıyısında duran İsa'nın çevresini sarmış, Tanrı'nın sözünü dinliyordu. 2İsa, gölün kıyısında iki tekne gördü. Balıkçılar teknelerinden inmiş ağlarını yıkıyorlardı. 3İki tekneden Simun'a ait olanına binen İsa, ona kıyıdan biraz açılmasını rica etti. Sonra oturdu, teknenin içinden halka öğretmeye devam etti. 4Konuşmasını bitirince Simun'a, “Derin sulara açılın, balık tutmak için ağlarınızı atın” dedi.
5 Simun şu karşılığı verdi: “Efendimiz, bütün gece çabaladık, hiçbir şey tutamadık. Yine de senin sözün üzerine ağları atacağım.”
6 Bunu yapınca öyle çok balık yakaladılar ki, ağları yırtılmaya başladı. 7Öbür teknedeki ortaklarına işaret ederek gelip yardım etmelerini istediler. Onlar da geldiler ve her iki tekneyi balıkla doldurdular; tekneler neredeyse batıyordu.
8Simun Petrus bunu görünce, “Ya Rab, benden uzak dur, ben günahlı bir adamım” diyerek İsa'nın dizlerine kapandı. 9Kendisi ve yanındakiler, tutmuş oldukları balıkların çokluğuna şaşıp kalmışlardı. 10Simun'un ortakları olan Zebedi oğulları Yakup'la Yuhanna'yı da aynı şaşkınlık almıştı.
İsa Simun'a, “Korkma” dedi, “Bundan böyle balık yerine insan tutacaksın.” 11Sonra onlar tekneleri karaya çektiler ve her şeyi bırakıp İsa'nın ardından gittiler.
İsa Bir Cüzamlıyı İyileştiriyor
(Mat.8:1-4; Mar.1:40-45)
12İsa kentlerden birindeyken, her yanını cüzam kaplamış bir adamla karşılaştı. Adam İsa'yı görünce yüzüstü yere kapanıp yalvardı: “Ya Rab, istersen beni temiz kılabilirsin” dedi.
13İsa elini uzatıp adama dokundu, “İsterim, temiz ol!” dedi. Adam anında cüzamdan kurtuldu.
14 İsa ona, bundan kimseye söz etmemesini buyurdu. “Git, kâhine görün ve cüzamdan temizlendiğini herkese kanıtlamak için Musa'nın buyurduğu sunuları sun” dedi. 15Ne var ki, İsa'yla ilgili haber daha da çok yayıldı. Kalabalık halk toplulukları İsa'yı dinlemek ve hastalıklarından kurtulmak amacıyla akın akın geliyordu. 16Kendisi ise ıssız yerlere çekilip dua ediyordu.
Bir Felçlinin İyileştirilmesi
(Mat.9:1-8; Mar.2:1-12)
17Bir gün İsa öğretiyordu. Celile'nin ve Yahudiye'nin bütün köylerinden ve Yeruşalim'den gelen Ferisiler'le Kutsal Yasa öğretmenleri O'nun çevresinde oturuyorlardı. İsa, Rab'bin gücü sayesinde hastaları iyileştiriyordu. 18O sırada birkaç kişi, yatak üzerinde taşıdıkları felçli bir adamı evden içeri sokup İsa'nın önüne koymaya çalışıyordu. 19Kalabalıktan ötürü onu içeri sokacak yol bulamayınca dama çıktılar, kiremitleri kaldırıp adamı yatakla birlikte orta yere, İsa'nın önüne indirdiler. 20İsa onların imanını görünce, “Dostum, günahların bağışlandı” dedi.
21Din bilginleriyle Ferisiler, “Tanrı'ya küfreden bu adam kim? Tanrı'dan başka kim günahları bağışlayabilir?” diye düşünmeye başladılar.
22Akıllarından geçenleri bilen İsa onlara şöyle seslendi: “Aklınızdan neden böyle şeyler geçiriyorsunuz? 23Hangisi daha kolay, ‘Günahların bağışlandı’ demek mi, yoksa ‘Kalk, yürü’ demek mi? 24Ne var ki, İnsanoğlu'nun yeryüzünde günahları bağışlama yetkisine sahip olduğunu bilesiniz diye...” Sonra felçli adama, “Sana söylüyorum, kalk, yatağını toplayıp evine git!” dedi.
25Adam onların gözü önünde hemen ayağa kalktı, üzerinde yattığı yatağı topladı ve Tanrı'yı yücelterek evine gitti. 26Herkesi bir şaşkınlık almıştı. Tanrı'yı yüceltiyor, büyük korku içinde, “Bugün şaşılacak işler gördük!” diyorlardı.
Levi'nin Öğrencilere Katılması
(Mat.9:9-13; Mar.2:13-17)
27Bu olaydan sonra İsa dışarı çıktı, vergi toplama yerinde oturan Levi adında bir vergi görevlisini gördü. Adama, “Ardımdan gel” dedi. 28O da kalktı, her şeyi bırakıp İsa'nın ardından gitti.
29Sonra Levi, evinde İsa'nın onuruna büyük bir şölen verdi. Vergi görevlileriyle başka kişilerden oluşan büyük bir kalabalık onlarla birlikte yemeğe oturmuştu. 30 Ferisiler'le onların din bilginleri söylenmeye başladılar. İsa'nın öğrencilerine, “Siz neden vergi görevlileri ve günahkârlarla birlikte yiyip içiyorsunuz?” dediler.
31İsa onlara şu karşılığı verdi: “Sağlıklı olanların değil, hastaların hekime ihtiyacı var. 32Ben doğru kişileri değil, günahkârları tövbeye çağırmaya geldim.”
Oruçla İlgili Soru
(Mat.9:14-17; Mar.2:18-22)
33Onlar İsa'ya, “Yahya'nın öğrencileri sık sık oruç tutup dua ediyorlar, Ferisiler'in öğrencileri de öyle. Seninkiler ise yiyip içiyor” dediler.
34İsa şöyle karşılık verdi: “Güvey aralarında olduğu sürece davetlilere oruç tutturabilir misiniz? 35Ama güveyin aralarından alınacağı günler gelecek, onlar işte o zaman, o günler oruç tutacaklar.”
36İsa onlara şu benzetmeyi de anlattı: “Hiç kimse yeni giysiden bir parça yırtıp eski giysiyi yamamaz. Yoksa hem yeni giysi yırtılır, hem de o giysiden koparılan yama eskisine uymaz. 37Hiç kimse yeni şarabı eski tulumlara doldurmaz. Yoksa yeni şarap tulumları patlatır; hem şarap dökülür, hem de tulumlar mahvolur. 38Yeni şarabı yeni tulumlara doldurmak gerek. 39Üstelik hiç kimse eski şarabı içtikten sonra yenisini istemez. ‘Eskisi güzel’ der.”
  • Giriş
  • Video
  • Notlar

Notlar

5:1 Ginnesar Gölü Sadece Luka bu adı kullanmıştır; Matta ve Markos burayı Celile Gölü (bkz. Mar.1:16 ve ilgili not), Yuhanna ise Taberiye Gölü (bkz. Yu.6:1 ve ilgili not; Yu.21:1-2) olarak adlandırır.
5:2 ağlarını yıkıyorlardı Bkz. Mat.4:21’e ait not.
5:3 oturdu Kalabalık tarafından sıkıştırılmadan konuşabileceği, aynı zamanda rahatlıkla görülebileceği ve sesini duyurabileceği bir mesafede duran teknede.
5:7 ortaklarına Bkz. Luk.5:10.
5:8 İnsanlar Tanrı’ya yaklaştıkça, günahkârlıklarını daha iyi anlar (krş. Yar.18:27 ve ilgili not; Eyü.42:6 ve ilgili not; Yşa.6:5).
5:11 her şeyi bırakıp İsa’nın ardından gittiler O dönemde iyi bir gelir sağlayan balıkçılık işini bırakıp İsa’nın ardından gitmeye karar vermeleri, çağrıldıkları hizmete adanmışlıklarını gösterir.Aslında bu öğrenciler önceden de İsa ile birlikteydi (bkz. Yu.1:40-42; Yu.2:1-2), ancak O’nu izledikçe ilişkileri eskisinden daha yakın ve içten hale gelmişti. Mat.4:18-22 ve Mar.1:16-20, sabahın farklı saatlerindeki olaylardan söz eder.
5:12 her yanını cüzam kaplamış Bkz. Lev.13:2’ye ait not.Adamın hastalığının derecesinden yalnızca hekim olan Luka söz eder (krş. Luk.4:38).
5:14 kimseye söz etmemesini Bkz. Mat.8:4 ve Mat.16:20’ye ait notlar. Git, kâhine görün İsa böylelikle adamı Kutsal Yasa’yı yerine getirmiş olması, şifa aldığının kanıtlanması, yetkililere Mesih olarak gerçekleştirdiği bu hizmetle ilgili tanıklık vermesi (Yahudi kaynaklarda cüzamlı birini sadece Mesih’in iyileştirebileceği yazılıydı) ve topluma tekrar kabul edilmesi için dinsel açıdan temiz kılındığına dair belge almaya teşvik etmektedir. herkese kanıtlamak için Bkz. Mar.1:44’e ait not.
5:12-16 Bkz. Bilgi Kutusu: Mucizeler, s. 1393. Cüzam sadece bir hastalık değildir; Kutsal Yasa’ya ve Yahudilik’e (Ferisiler’e) göre ‘dinsel açıdan kirlilik’ oluşturan deri hastalıkları arasında yer alır. Matta’da iyileşmeyle ilgili bütün mucizelerin bir arada (bkz. Mat. 8-9. bölümler) aktarılmasının amacı, İsa’nın doğa, ölüm, cinler ve hastalık üzerindeki yetkisini belirtmektir; böylece İsa’nın Mesih olduğu vurgulanır (bkz. Yşa.35. bölüm).
5:17 Ferisiler’le Kutsal Yasa öğretmenleri İsa’ya karşıt olanlar bu din önderlerindendi. Ferisiler ‘Yahudi olmayanlardan ve Grekleşen Yahudiler’den soyutlanmış olanlar’ anlamına gelmektedir. İlk kez, Yahudi hükümdar Yuhanna Hirkanus (İÖ 135-105) döneminde kendilerini Ferisi olarak adlandırmışlardır (bkz. Makale:AntlaşmalarArası Dönem, s. 1361). Ferisiler’in, Suriye zulmünden kurtuluş için verilen mücadele sırasında (İÖ 166-142) Makabeler ile birlik kuran dindar Yahudiler olan Hasidler’in yerine geçenler olduğu sanılmaktadır. İsa’nın döneminde sayıları altı bin civarında olup tüm İsrail’e yayılmışlardı. Bu kişiler havralarda öğretmen, halkın gözünde dinsel açıdan örnek Yahudi, Kutsal Yasa’nın doğru uygulayıcıları ve koruyucularıydılar. Tüm din bilginleri Ferisi değildi. Kaynaklar aracılığıyla kuşaktan kuş ağa aktarılan Kutsal Yasa yorumlarını ve onu korumak için oluşturdukları kuralları, neredeyse Kutsal Yazılar kadar yetkili kabul ederlerdi (Mar.7:8-13). Birçoğu özellikle murdarlıkla ilgili kuralları sıkı tutmakla birlikte, İsa Mesih’e karşıt olanların çoğu ikiyüzlü, kıskanç ve şekilciydi. Ferisiler’e göre, Tanrı’nın lütfuna yalnızca Kutsal Yasa’yı yerine getirenler kavuşabilirdi (bkz. Tablo: Yahudi Mezhepleri, s. 1418). Kutsal Yasa öğretmenleri Yasa’yı inceleyen, yorumlayan ve (hem yazılı hem de sözlü olarak) öğreten yazmanlar (bkz. Ezr.7:6’ya ait not). Bu öğretmenlerin çoğu Ferisi’ydi.
5:19 dam Bkz. Mar.2:4’e ait not.
5:21 Tanrı’ya küfreden bu adam Bkz. Mar.11:63-64’e ait not.
5:23 Hangisi daha kolay... demek mi? Bkz. Mar.2:9’a ait not.
5:24 İnsanoğlu Bkz. Makale:İsa Mesih Kimdir?, s. 1373. bilesiniz diye İsa’nın iyileştirme gücünü ve günahları bağışlama yetkisine sahip olduğunu.
5:25 Tanrı’yı yücelterek Bkz. Luk.1:26; ayrıca bkz. Luk.1:64 ve ilgili not.
5:27 Levi Matta’nın öbür adı (Luk.6:13-16). vergi görevlisi Bkz. Mar.2:14’e ait not.
5:28 her şeyi bırakıp İsa’nın ardından gitti İsa bir süredir Kefarnahum’da hizmet ettiğinden, Levi muhtemelen O’nu tanıyordu (bkz. Luk.1:11’e ait not).
5:29 büyük bir şölen Böylece Levi, İsa’nın takipçilerinden olduğunu açıkça duyurmuş oldu.
5:30 Ferisiler... söylenmeye başladı Muhtemelen dışarıda durup şikâyetlerini dile getirdiler. vergi görevlileri... yiyip içiyorsunuz Bkz. Mar.2:1 4’e ait not. Yahudiler, öbür uluslardan (yani “günahkârlardan”) farklı olduklarını göstermek için konukseverliğe özel bir önem veriyor, ama Yahudi olmayanları yemeğe asla davet etmiyorlardı. Oysa İsa bu birliğin önemini göstermek için herkesin davetini kabul etti.
5:31 sağlıklı olanların değil, hastaların hekime ihtiyacı vardır Bkz. Mar.2:17’ye ait not. Ferisiler günahkârlıklarını göremiyorlardı; onların hastalığı da buydu (bkz. Yu.9:35-41).
5:33 Çölde bal ve çekirge ile beslenen Yahya’nın hizmeti, iletilmesi tehlikeli ağır bir bildiri ilan ederek ve çetin bir yaşam tarzı sürdürmekle geçmişti (bkz. Luk.7:24-28; Mat.11:1-19). Ferisiler’in yaş am tarzı da katı bir disiplin gerektiriyordu (bkz. Luk.18:12’ye ait not). Oysa İsa şölenlere katılıyor, öğrencileri de Ferisiler’in asla yaş ayamayacağı bir özgürlüğün tadını çıkarıyorlardı. oruç tutup Bkz. Makale:Oruç, s. 1030. İsa da oruç tutmuş ve gönüllü olarak tutulan oruca izin vermiş (Mat.4:2; Mat.6:16-18; krş. Yşa.58:3-11), ancak gösteriş için oruç tutulmasına karşı çıkmıştır.
5:35 Bkz. Mar.2:19-20’ye ait notlar.
5:36 benzetmeyi Bkz. Mat.13:3; Mar.4:2-3’e ait notlar.
5:38 yeni tulumlara Bkz. Mat.9:17’ye ait not.
5:39 Eskisi güzel Bazı insanlar sadece geleneksel dini alışkanlıklarından vazgeçemedikleri için Mesih’in kurtuluş müjdesini reddederler.

Videolar

Luka Girişi

Kitabın Amacı: Luka, daha kitabın başında amacının, İsa'nın yaşamını doğru ve ayrıntılı bir biçimde anlatmak olduğunu açıkça ortaya koyuyor (1:1-4). Luka, Elçilerin İşleri Kitabı'nda da Müjde'nin o çağda bilinen dünyanın merkezi durumundaki Roma'ya kadar nasıl yayıldığını anlatır. O devirde yazarların, yapıtlarını ileri gelen kişilere adamaları bir gelenek haline gelmişti. Nitekim Luka da her iki kitabı, adı Teofilos -«Tanrı'yı seven» anlamında- olan bir kişiye hitaben kaleme almıştır. Kuşkusuz Luka bu adamın kişiliğinde geniş bir kitleye seslenmeyi amaçlamıştır.

Kitabın İçeriği: Kitap, «Rab'bin yolunu hazırlamaya» gelen Vaftizci Yahya'nın1 ve İsa'nın doğumuna ilişkin bilgileri vererek başlıyor. Bundan sonra İsa'nın Müjde'yi duyurduğu, öğretisini yayıp mucizeler yaptığı döneme geçiyor. Daha sonra İsa'nın, giderek artan baskılara rağmen Yeruşalim'e, bile bile ölüme gidişi anlatılıyor. Bunu, İsa'nın dirilişi ve göğe alınışını anlatan bölümler izliyor.

Luka, peygamberlik sözlerini yerine getiren Tanrı'nın, bir kurtarıcı göndermekle insanlık tarihini nasıl yönlendirdiğini vurgular2. Tanrı'nın bu etkinliği, meleklerin gönderilmesi olayında3; Tanrı'nın gökten seslenişinde4; ve özellikle birçok inanlının Kutsal Ruh'la dolması olayında5 açıkça görülüyor. Tanrı'nın gücü, İsa'nın yaptığı mucizelerde de gözle görülür bir şekilde etkindi6. On altı ayrı olayda, belirli hastalıklara yakalanmış kişilerin mucizevi şekilde iyileştirildiğinden söz ediliyor. Bunun yanısıra, İsa'nın bir arada bulunan çok sayıda hastayı iyileştirdiği, kitabın beş ayrı yerinde belirtiliyor.

Luka'nın yaklaşık yüzde kırkı İsa'nın öğretisinden oluşuyor. İsa öğretisinde birçok benzetme kullandı; Luka'da 26 benzetme var. Bunların 16'sı İncil'in öbür kısımlarında yer almaz. İsa'nın bütün öğretisini kısaca özetlemek oldukça güçtür. Şu kadarını söyleyelim ki, İsa Tanrı'nın Egemenliği'ni duyuruyor7. Sözü edilen egemenlik, değer yargıları yönünden tümüyle farklı, insanın yüreğinde etkin olan tanrısal egemenliktir8. İsa'nın kendisi, egemenliği günden güne büyüyen, ikinci gelişinde de bu egemenliği tümüyle gerçekleşecek olan Kral olarak çıkar karşımıza9.

Kitapta bireye iletilmek istenen bildiri, günahların bağışlanmasıyla gerçekleşen kurtuluş müjdesidir10. Dünya malına kökten değişik bir yaklaşım içinde olan İsa11, bu müjdeyle özellikle yoksullara, hastalara ve ezilmişlere sesleniyor12. Bildirisinin o çağda hor görülen kadınlara ve Yahudi olmayan uluslara da yönelik olduğunu vurguluyor13. Nitekim, «Kaybolmuş olanı arayıp kurtarmaya geldim» diyordu14. Ama kişinin kurtulmaya istekli olması gerekir. Bu nedenle önce Yahya, sonra İsa, daha sonra da İsa'nın öğrencileri insanları tövbeye çağırdılar15. İsa'yı izleyecek olanlar bütün varlıklarıyla adanmış birer öğrenci olmaya16 ve sürekli bir dua yaşamı sürmeye çağrılmışlardır17.

Ana Hatlar:

1:1-4 Giriş
1:5-2:52 Vaftizci Yahya ile İsa'nın doğum ve çocuklukları
3:1-20 Vaftizci Yahya'nın görevi
3:21-4:13 İsa'nın vaftiz olması ve denenmesi
4:14-9:50 İsa'nın Celile ve çevresindeki etkinlikleri
9:51-19:27 İsa Yeruşalim yolunda
19:28-22:46 İsa'nın Yeruşalim'deki son günleri
22:47-23:56 İsa'nın tutuklanması, yargılanması ve çarmıha gerilmesi
24:1-52 İsa'nın dirilmesi ve göğe yükselmesi

Kaynak Ayetler: Bkz. s. 24

  • Ayetler
  • Notlar
  • Video
  • Giriş