Luka 19

19
İsa ile Zakkay
1İsa Eriha'ya girdi. Kentin içinden geçiyordu. 2Orada vergi görevlilerinin başı olan, Zakkay adında zengin bir adam vardı. 3İsa'nın kim olduğunu görmek istiyor, ama boyu kısa olduğu için kalabalıktan ötürü göremiyordu. 4İsa'yı görebilmek için önden koşup bir yabanıl incir ağacına tırmandı. Çünkü İsa oradan geçecekti.
5İsa oraya varınca yukarı bakıp, “Zakkay, çabuk aşağı in!” dedi. “Bugün senin evinde kalmam gerekiyor.” 6Zakkay hızla aşağı indi ve sevinç içinde İsa'yı evine buyur etti.
7Bunu görenlerin hepsi söylenmeye başladı: “Gidip günahkâr birine konuk oldu!” dediler.
8Zakkay ayağa kalkıp Rab'be şöyle dedi: “Ya Rab, işte malımın yarısını yoksullara veriyorum. Bir kimseden haksızlıkla bir şey aldımsa, dört katını geri vereceğim.”
9İsa dedi ki, “Bu ev bugün kurtuluşa kavuştu. Çünkü bu adam da İbrahim'in oğludur. 10Nitekim İnsanoğlu, kaybolanı arayıp kurtarmak için geldi.”
Güvenilirlik Sınavı
(Mat.25:14-30)
11Oradakiler bu sözleri dinlerken İsa konuşmasını bir benzetmeyle sürdürdü. Çünkü Yeruşalim'e yaklaşmıştı ve onlar, Tanrı'nın Egemenliği'nin hemen ortaya çıkacağını sanıyorlardı. 12Bu nedenle İsa şöyle dedi: “Soylu bir adam, kral atanıp dönmek üzere uzak bir ülkeye gitti. 13Gitmeden önce kölelerinden onunu çağırıp onlara birer mina verdi. ‘Ben dönünceye dek bu paraları işletin’ dedi.
14“Ne var ki, ülkesinin halkı adamdan nefret ediyordu. Arkasından temsilciler göndererek, ‘Bu adamın üzerimize kral olmasını istemiyoruz’ diye haber ilettiler.
15“Adam kral atanmış olarak geri döndüğünde, parayı vermiş olduğu köleleri çağırtıp ne kazandıklarını öğrenmek istedi. 16Birincisi geldi, ‘Efendimiz’ dedi, ‘Senin bir minan on mina daha kazandı.’
17“Efendisi ona, ‘Aferin, iyi köle!’ dedi. ‘En küçük işte güvenilir olduğunu gösterdiğin için on kent üzerinde yetkili olacaksın.’
18“İkincisi gelip, ‘Efendimiz, senin bir minan beş mina daha kazandı’ dedi.
19“Efendisi ona da, ‘Sen beş kent üzerinde yetkili olacaksın’ dedi.
20“Başka biri geldi, ‘Efendimiz’ dedi, ‘İşte senin minan! Onu bir mendile sarıp sakladım. 21Çünkü senden korktum, sert adamsın; kendinden koymadığını alır, ekmediğini biçersin.’
22“Efendisi ona, ‘Ey kötü köle, seni kendi ağzından çıkan sözle yargılayacağım’ dedi. ‘Kendinden koymadığını alan, ekmediğini biçen sert bir adam olduğumu bildiğine göre, 23neden paramı faize vermedin? Ben de geldiğimde onu faiziyle geri alırdım.’
24“Sonra çevrede duranlara, ‘Elindeki minayı alın, on minası olana verin’ dedi.
25“Ona, ‘Efendimiz’ dediler, ‘Onun zaten on minası var!’
26 “O da, ‘Size şunu söyleyeyim, kimde varsa ona daha çok verilecek. Ama kimde yoksa, kendisinde olan da elinden alınacak’ dedi. 27‘Beni kral olarak istemeyen o düşmanlarıma gelince, onları buraya getirin ve gözümün önünde kılıçtan geçirin!’ ”
İsa'nın Yeruşalim'e Girişi
(Mat.21:1-11; Mar.11:1-11; Yu.12:12-19)
28İsa, bu sözleri söyledikten sonra önden yürüyerek Yeruşalim'e doğru ilerledi. 29-30Zeytin Dağı'nın yamacındaki Beytfaci ile Beytanya'ya yaklaştığında iki öğrencisini önden gönderdi. Onlara, “Karşıdaki köye gidin” dedi, “Köye girince, üzerine daha hiç kimsenin binmediği, bağlı duran bir sıpa bulacaksınız. Onu çözüp bana getirin. 31Biri size, ‘Onu niçin çözüyorsunuz?’ diye sorarsa, ‘Rab'bin ona ihtiyacı var’ dersiniz.”
32Gönderilen öğrenciler gittiler, her şeyi İsa'nın kendilerine anlattığı gibi buldular. 33Sıpayı çözerlerken hayvanın sahipleri onlara, “Sıpayı niye çözüyorsunuz?” dediler.
34Onlar da, “Rab'bin ona ihtiyacı var” karşılığını verdiler.
35Sıpayı İsa'ya getirdiler, üzerine kendi giysilerini atarak İsa'yı üstüne bindirdiler. 36İsa ilerlerken halk, giysilerini yola seriyordu. 37İsa Zeytin Dağı'ndan aşağı inen yola yaklaştığı sırada, öğrencilerinden oluşan kalabalığın tümü, görmüş oldukları bütün mucizelerden ötürü, sevinç içinde yüksek sesle Tanrı'yı övmeye başladılar.
38 “Rab'bin adıyla gelen Kral'a övgüler olsun!
Gökte esenlik, en yücelerde yücelik olsun!” diyorlardı.
39Kalabalığın içinden bazı Ferisiler O'na, “Öğretmen, öğrencilerini sustur!” dediler.
40İsa, “Size şunu söyleyeyim, bunlar susacak olsa, taşlar bağıracaktır!” diye karşılık verdi.
İsa Yeruşalim için Ağlıyor
41İsa Yeruşalim'e yaklaşıp kenti görünce ağladı. 42“Keşke bugün sen de esenliğe giden yolu bilseydin” dedi. “Ama şimdilik bu senin gözlerinden gizlendi. 43Senin için öyle günler gelecek ki, düşmanların seni setlerle çevirecek, kuşatıp her yandan sıkıştıracaklar. 44Seni de, bağrındaki çocukları da yere çalacaklar. Sende taş üstünde taş bırakmayacaklar. Çünkü Tanrı'nın senin yardımına geldiği zamanı farketmedin.”
İsa Satıcıları Tapınaktan Kovuyor
(Mat.21:12-17; Mar.11:15-19; Yu.2:12-22)
45Sonra İsa tapınağın avlusuna girerek satıcıları dışarı kovmaya başladı. 46 Onlara, “ ‘Evim dua evi olacak’ diye yazılmıştır. Ama siz onu haydut inine çevirdiniz” dedi.
47-48 İsa her gün tapınakta öğretiyordu. Başkâhinler, din bilginleri ve halkın ileri gelenleri ise O'nu yok etmek istiyor, ama bunu nasıl yapacaklarını bilemiyorlardı. Çünkü bütün halk O'nu can kulağıyla dinliyordu.
  • Giriş
  • Video
  • Notlar

Notlar

19:2 vergi görevlilerinin başı Muhtemelen idaresi altında bulunan öbür vergi görevlileriyle birlikte bir bölgeden sorumlu olan kimse. O dönemde Eriha çoğunlukla zenginlerin yaşadığı bir bölgeydi; Zakkay da onlardan biriydi (bkz. Luk.3:12; Mat.5:46; Mar.2:14-16’ya ait notlar).
19:5 senin evinde kalmam gerekiyor İsa Mesih bu ziyaretin hizmetinin bir parçası olduğunu ima ediyor.
19:8 dört katını Kutsal Yasa hırsızlık için böyle bir ceza öngörüyordu (bkz. Çık.22:1; 2Sa.12:6).
19:9 İbrahim’in oğlu Yalnızca ‘İbrahim’in soyundan olan’ değil, ‘İbrahim’in imanının izinden yürüyen’ anlamında da olabilir (Rom.4:12). Yahudi toplumunun bu adamı vergi görevlisi olduğu için dışlamasına karşın İsa onu kabul etti.
19:10 İsa Mesih’in hizmetinin amacını özetleyen önemli bir ayet. İnsanoğlu Bkz. Giriş; Makale: İsa Mesih Kimdir?, s. 1373.
19:11 Tanrı’nın Egemenliği’nin... ortaya çıkacağını Bkz. Bilgi Kutusu: Tanrı’nın Egemenliği, s. 1383.
19:12-13 İsa Mesih yakında aralarından ayrılacak, ama gelecekte yeryüzünün Kralı olarak dönecektir. Yokluğu sırasında imanlılar O’nun hizmetini yürütmekle yükümlüdürler (bkz. Mat.25:14-30; Elç.1:1-8).
19:14 temsilciler göndererek 1. Yüzyıl Yahudi Tarihçi Josefus böyle bir olayın İsa’nın bu benzetmeyi yapmasından otuz yıl kadar önce Arhelas’ın başına geldiğini belirtir (Josefus’un Savaşlar, 2.6.1 ve Yahudiler’in Tarihi, 17.9.3 kitapları). Burada Yahudiler, İsa’yı Yüce Kral olarak reddetmemeleri için uyarılmaktadır.
19:22 sert bir adam olduğumu bildiğine göre Efendisi bunu, böyle biri olduğunu kabul ettiği için değil, kölenin onu böyle görmesine rağmen buna uygun davranmadığını belirtmek amacıyla söylüyordu.
19:26 daha çok verilecek... elinden alınacak Bkz. Luk.8:18 ve ilgili not; Mat.13:12; Mar.4:21-25. Tanrı’dan aldığı armağanları ve sorumlulukları fırsat buldukça sadık bir şekilde kullananlar daha fazlasına sahip olacak, kendilerine verileni ihmal eden veya savurganlık yapanlar sahip olduklarını da yitirecektir.
19:27 düşmanlarıma gelince... onları... kılıçtan geçirin Yeruş alim’in İS 70’teki yıkımından söz ediyor olabilir. Krala karşı çıkanların (bkz. Luk.11:14 ve ilgili not) cezası, ihmalkâr köleninkinden daha ağır olacaktır.
19:29-30 Zeytin Dağı Bkz. Mar.11:1’e ait not. Beytfaci Eriha’dan Yeruşalim’e giden yolun yakınlarındaki köy. Beytanya Yeruşalim’in yaklaşık 3 km. güneydoğusunda bulunan (Yu.11:18), Meryem, Marta ve Lazar’ın köyü. köy Muhtemelen Beytfaci. daha hiçkimsenin binmediği Bkz. Mar.11:2’ye ait not. sıpa Bkz. Mat.21:7 ve ilgili not. Buradaki sözcüğün Grekçesi, Septuaginta’da İbranice ‘eşek’ anlamına gelen sözcüğün karşılığı olarak kullanılır.
19:31 Rab’bin ‘Efendimiz’in’ anlamında.
19:37 bütün mucizelerden Ya sadece bir süre önce gerçekleş en Lazar’ın dirilişi ve kör olan Bartimay’ın görmesi mucizelerinden ya da Yuhanna’da aktarılanlar dâhil tüm mucizelerden söz ediyor (bkz. Bilgi Kutusu: Mucizeler, s. 1393 ; krş. Mat.21:14; Yu.12:17). Tanrı’yı övmeye Bkz. Luk.1:64 ve ilgili not.
19:40 Hab.2:11’deki sözlere bir gönderme olabilir.
19:41 ağladı Bkz. Yu.11:35 ve ilgili not.
19:42 esenliğe Bkz. Luk.2:13-14 ve ilgili not. gizlendi Krş. Luk.18:34.
19:43 düşmanların seni setlerle çevirecek Bkz. Luk.21:20 ve ilgili not. Bu sözler, Romalılar İS 70’te Yeruşalim’i ele geçirmek üzere setlerle kuşattıklarında yerine gelmiştir. Betimleme, Yeruşalim’in uğradığı önceki yıkımları anlatan Eski Antlaşma peygamberliklerini anımsatır (Yşa.29:3; Hez.4:1-3).
19:28-44 İsa’nın Yeruşalim’e krallar gibi görkemli girişi, çarmıha gerilmesinden önceki pazar günü gerçekleşmiştir (bkz. Mat.21:1-9; Mar.11:1-10; Yu.12:12-15’e ait notlar; bkz. Tablo: İsa Mesih’in Son Haftası, s. 1466).
19:44 Tanrı’nın senin yardımına geldiği zamanı Tanrı, İsa Mesih’in özündeydi, ancak onlar O’nu tanımadılar ve reddettiler (bkz. Yu.1:10-11; krş. Luk.20:13-16).
19:45 Markos (bkz. Mar.11:11-17 ve ilgili notlar), tapınağın arındırılmasının, İsa’nın Yeruşalim’e girişinden sonraki gün (yani, İsa’nın çarmıha gerileceği haftanın pazartesi günü) gerçekleştiğini açıkça belirtir.
19:47-48 başkâhinler Bkz. Luk.3:2; Luk.22:52; Luk.23:4; Luk.24:20-23; ayrıca bkz. Yu.11:47’ye ait not. Başkâhinler, Yahudi Yüksek Kurulu’nun (Sanhedrin’in) üyeleriydiler (bkz. Mar.14:55’e ait not). O’nu yok etmek istiyor Bkz. Luk.20:19-20; krş. Yu.7:1; Yu.11:53-57.

Videolar

Luka Girişi

Kitabın Amacı: Luka, daha kitabın başında amacının, İsa'nın yaşamını doğru ve ayrıntılı bir biçimde anlatmak olduğunu açıkça ortaya koyuyor (1:1-4). Luka, Elçilerin İşleri Kitabı'nda da Müjde'nin o çağda bilinen dünyanın merkezi durumundaki Roma'ya kadar nasıl yayıldığını anlatır. O devirde yazarların, yapıtlarını ileri gelen kişilere adamaları bir gelenek haline gelmişti. Nitekim Luka da her iki kitabı, adı Teofilos -«Tanrı'yı seven» anlamında- olan bir kişiye hitaben kaleme almıştır. Kuşkusuz Luka bu adamın kişiliğinde geniş bir kitleye seslenmeyi amaçlamıştır.

Kitabın İçeriği: Kitap, «Rab'bin yolunu hazırlamaya» gelen Vaftizci Yahya'nın1 ve İsa'nın doğumuna ilişkin bilgileri vererek başlıyor. Bundan sonra İsa'nın Müjde'yi duyurduğu, öğretisini yayıp mucizeler yaptığı döneme geçiyor. Daha sonra İsa'nın, giderek artan baskılara rağmen Yeruşalim'e, bile bile ölüme gidişi anlatılıyor. Bunu, İsa'nın dirilişi ve göğe alınışını anlatan bölümler izliyor.

Luka, peygamberlik sözlerini yerine getiren Tanrı'nın, bir kurtarıcı göndermekle insanlık tarihini nasıl yönlendirdiğini vurgular2. Tanrı'nın bu etkinliği, meleklerin gönderilmesi olayında3; Tanrı'nın gökten seslenişinde4; ve özellikle birçok inanlının Kutsal Ruh'la dolması olayında5 açıkça görülüyor. Tanrı'nın gücü, İsa'nın yaptığı mucizelerde de gözle görülür bir şekilde etkindi6. On altı ayrı olayda, belirli hastalıklara yakalanmış kişilerin mucizevi şekilde iyileştirildiğinden söz ediliyor. Bunun yanısıra, İsa'nın bir arada bulunan çok sayıda hastayı iyileştirdiği, kitabın beş ayrı yerinde belirtiliyor.

Luka'nın yaklaşık yüzde kırkı İsa'nın öğretisinden oluşuyor. İsa öğretisinde birçok benzetme kullandı; Luka'da 26 benzetme var. Bunların 16'sı İncil'in öbür kısımlarında yer almaz. İsa'nın bütün öğretisini kısaca özetlemek oldukça güçtür. Şu kadarını söyleyelim ki, İsa Tanrı'nın Egemenliği'ni duyuruyor7. Sözü edilen egemenlik, değer yargıları yönünden tümüyle farklı, insanın yüreğinde etkin olan tanrısal egemenliktir8. İsa'nın kendisi, egemenliği günden güne büyüyen, ikinci gelişinde de bu egemenliği tümüyle gerçekleşecek olan Kral olarak çıkar karşımıza9.

Kitapta bireye iletilmek istenen bildiri, günahların bağışlanmasıyla gerçekleşen kurtuluş müjdesidir10. Dünya malına kökten değişik bir yaklaşım içinde olan İsa11, bu müjdeyle özellikle yoksullara, hastalara ve ezilmişlere sesleniyor12. Bildirisinin o çağda hor görülen kadınlara ve Yahudi olmayan uluslara da yönelik olduğunu vurguluyor13. Nitekim, «Kaybolmuş olanı arayıp kurtarmaya geldim» diyordu14. Ama kişinin kurtulmaya istekli olması gerekir. Bu nedenle önce Yahya, sonra İsa, daha sonra da İsa'nın öğrencileri insanları tövbeye çağırdılar15. İsa'yı izleyecek olanlar bütün varlıklarıyla adanmış birer öğrenci olmaya16 ve sürekli bir dua yaşamı sürmeye çağrılmışlardır17.

Ana Hatlar:

1:1-4 Giriş
1:5-2:52 Vaftizci Yahya ile İsa'nın doğum ve çocuklukları
3:1-20 Vaftizci Yahya'nın görevi
3:21-4:13 İsa'nın vaftiz olması ve denenmesi
4:14-9:50 İsa'nın Celile ve çevresindeki etkinlikleri
9:51-19:27 İsa Yeruşalim yolunda
19:28-22:46 İsa'nın Yeruşalim'deki son günleri
22:47-23:56 İsa'nın tutuklanması, yargılanması ve çarmıha gerilmesi
24:1-52 İsa'nın dirilmesi ve göğe yükselmesi

Kaynak Ayetler: Bkz. s. 24

  • Ayetler
  • Notlar
  • Video
  • Giriş