Luka 3

3
Yahya Rab'bin Yolunu Hazırlıyor
(Mat.3:1-12; Mar.1:1-8; Yu.1:19-28)
1Sezar Tiberius'un egemenliğinin on beşinci yılıydı. Yahudiye'de Pontius Pilatus valilik yapıyordu. Celile'yi Hirodes, İtureya ve Trahonitis bölgesini Hirodes'in kardeşi Filipus, Avilini'yi Lisanias yönetiyordu. 2Hanan ile Kayafa başkâhinlik ediyorlardı. Bu sırada Tanrı çölde bulunan Zekeriya oğlu Yahya'ya seslendi. 3O da Şeria Irmağı'nın çevresindeki bütün bölgeyi dolaşarak insanları, günahlarının bağışlanması için tövbe edip vaftiz olmaya çağırdı. 4 Nitekim Peygamber Yeşaya'nın sözlerini içeren kitapta şöyle yazılmıştır:
“Çölde haykıran,
‘Rab'bin yolunu hazırlayın,
Geçeceği patikaları düzleyin’ diye sesleniyor.
5‘Her vadi doldurulacak,
Her dağ ve her tepe alçaltılacak.
Dolambaçlı yollar doğrultulacak,
Engebeli yollar düzleştirilecek.
6Ve bütün insanlar
Tanrı'nın sağladığı kurtuluşu görecektir.’ ”
7 Yahya, vaftiz olmak için kendisine gelen kalabalıklara şöyle seslendi: “Ey engerekler soyu! Gelecek gazaptan kaçmak için sizi kim uyardı? 8 Bundan böyle tövbeye yaraşır meyveler verin! Kendi kendinize, ‘Biz İbrahim'in soyundanız’ demeye kalkmayın. Ben size şunu söyleyeyim: Tanrı, İbrahim'e şu taşlardan da çocuk yaratabilir. 9 Balta ağaçların köküne dayanmış bile. İyi meyve vermeyen her ağaç kesilip ateşe atılır.”
10Halk ona, “Öyleyse biz ne yapalım?” diye sordu.
11Yahya onlara, “İki mintanı olan birini mintanı olmayana versin; yiyeceği olan yiyeceği olmayanla paylaşsın” yanıtını verdi.
12 Bazı vergi görevlileri de vaftiz olmaya gelerek, “Öğretmenimiz, biz ne yapalım?” dediler.
13Yahya, “Size buyrulandan çok vergi almayın” dedi.
14Bazı askerler de, “Ya biz ne yapalım?” diye sordular.
O da, “Kaba kuvvetle ya da yalan suçlamalarla kimseden para koparmayın” dedi, “Ücretinizle yetinin.”
15Halk umut içinde bekliyordu. Yahya'yla ilgili olarak herkesin aklında, “Acaba Mesih bu mu?” sorusu vardı.
16Yahya ise hepsine şöyle yanıt verdi: “Ben sizi suyla vaftiz ediyorum, ama benden daha güçlü Olan geliyor. Ben O'nun çarıklarının bağını çözmeye bile layık değilim. O sizi Kutsal Ruh'la ve ateşle vaftiz edecek. 17Harman yerini temizlemek ve buğdayı toplayıp ambarına yığmak için yabası elinde hazır duruyor. Samanı ise sönmeyen ateşte yakacak.”
18Yahya başka birçok konuda halka çağrıda bulunuyor, Müjde'yi duyuruyordu. 19-20 Ne var ki bölgenin kralı Hirodes, kardeşinin karısı Hirodiya'yla ilgili olayı ve kendi yapmış olduğu bütün kötülükleri yüzüne vuran Yahya'yı hapse attırarak kötülüklerine bir yenisini ekledi.
İsa'nın Vaftiz Olması
(Mat.3:13-17; Mar.1:9-11)
21-22 Bütün halk vaftiz olduktan sonra İsa da vaftiz oldu. Dua ederken gök açıldı ve Kutsal Ruh, bedensel görünümde, güvercin gibi O'nun üzerine indi. Gökten, “Sen benim sevgili Oğlum'sun, senden hoşnudum” diyen bir ses duyuldu.
İsa'nın Soyu
(Mat.1:1-17)
23İsa görevine başladığı zaman otuz yaşlarındaydı. Yusuf'un oğlu olduğu sanılıyordu.
Yusuf da Eli oğlu,
24Mattat oğlu, Levi oğlu, Malki oğlu, Yannay oğlu, Yusuf oğlu,
25Mattitya oğlu, Amos oğlu, Nahum oğlu, Hesli oğlu, Nagay oğlu,
26Mahat oğlu, Mattitya oğlu, Şimi oğlu, Yosek oğlu, Yoda oğlu,
27Yohanan oğlu, Reşa oğlu, Zerubbabil oğlu, Şealtiel oğlu, Neri oğlu,
28Malki oğlu, Addi oğlu, Kosam oğlu, Elmadam oğlu, Er oğlu,
29Yeşu oğlu, Eliezer oğlu, Yorim oğlu, Mattat oğlu, Levi oğlu,
30Şimon oğlu, Yahuda oğlu, Yusuf oğlu, Yonam oğlu, Elyakim oğlu,
31Mala oğlu, Menna oğlu, Mattata oğlu, Natan oğlu, Davut oğlu,
32İşay oğlu, Ovet oğlu, Boaz oğlu, Salmon[a] oğlu, Nahşon oğlu,
33Amminadav oğlu, Ram oğlu[b], Hesron oğlu, Peres oğlu, Yahuda oğlu,
34Yakup oğlu, İshak oğlu, İbrahim oğlu, Terah oğlu, Nahor oğlu,
35Seruk oğlu, Reu oğlu, Pelek oğlu, Ever oğlu, Şelah oğlu,
36Kenan oğlu, Arpakşat oğlu, Sam oğlu, Nuh oğlu, Lemek oğlu,
37Metuşelah oğlu, Hanok oğlu, Yeret oğlu, Mahalalel oğlu, Kenan oğlu,
38Enoş oğlu, Şit oğlu, Adem oğlu, Tanrı Oğlu'ydu.
  • Giriş
  • Video
  • Notlar

Notlar

3:1 on beşinci yılıydı Kesin tarihle ilgili birkaç tahmin vardır, ancak kastedilen tarih için İS 25-26 yılları (Tiberius İS 11 yılından itibaren eyaletler üzerinde yetkiliydi) Mesih’in yaşamının kronolojisiyle en iyi uyuşan tarihtir. Adı geçen öbür hükümdarların adı, yalnızca genel olarak içinde bulunulan tarihsel dönemi belirtmek için anılır. Pontius Pilatus İS 26-36 yıllarında Yahuda valiliği yapan ve resmi konutu Akdeniz kıyısındaki Sezariye kentinde bulunan Romalı önder. Celile’yi Hirodes Büyük Hirodes ölümünden sonra (İÖ 4) krallığı, oğulları Arhelas, Hirodes Antipas ve Hirodes Filipus arasında bölüştürdü. HirodesAntipas, Celile ve Pereya bölgelerinin kralı oldu (bkz. Mat.14:1-2 ; Tablo: Hirodes Hanedanlığı, s.1381).
3:1-2 Bkz. Luk.2:1’e ait not.Antik çağda tarihçiler, aktardıkları olayı çoğunlukla olayın gerçekleştiği dönemdeki hükümdarın yönetiminin kaçıncı yılı olduğunu söyleyerek tarihlendirirlerdi.
3:2 Hanan ile Kayafa başkâhinlik ediyorlardı Hanan, İS 6’dan itibaren, Romalı yetkili Gratus tarafından İS 15 yılında görevden alınana dek başkâhindi. Onun ardından oğlu Elazar, damadı Kayafa ve dört oğlu daha başkâhinlik yaptı. Roma yönetimi Hanan’ı görevden almış olsa da, Yahudiler onun yetkisini kabul etmeye devam ettiği için Luka, Roma tarafından atanan başkâhin Kayafa ile birlikte onun da adını anar. Tanrı... seslendi Tıpkı Tanrı’nın sözünü bildirme yetkisini Tanrı’dan alan Eski Antlaşma peygamberleri gibi, Yahya da vaftiz yetkisini Tanrı’dan aldı (bkz. Yer.1:2; Hoş.1:1 ve ilgili notlar; ayrıca bkz. Yoe.1:1 ; Hez.1:3). çölde Bu sözcük her zaman kumlu, kurak bir yer anlamına gelmez; burada, ıssız ve yaban bir bölgeden söz etmek için kullanılmıştır.
3:3 Bkz. Mat.3:11’e ait not ; Makale:Tövbe, s. 1438 ; Vaftiz, s. 1591.
3:4 yolunu hazırlayın Kralların başka ülkeleri ziyaretinden önce geçeceği yollar onarılırdı (bkz. Yşa.40:3 ve ilgili not). Mesih’in gelişi için yapılan hazırlık, Tanrı halkı İsrail ile Tanrı arasındaki ilişkinin düzelmesiyle ilgilidir.
3:6 bütün insanlar Bkz. Luk.2:29-34’ e ait not.
3:7 gelecek gazaptan Ya Yeruşalim’in İS 70 yılındaki yıkımından (Luk.21:20-23) veya son yargıdan söz edilmektedir (Yu.3:36; bkz. 1Se.1:9-10 ve 1Se.5:9’a ait notlar).
3:9 Balta... köküne... ateşe Tövbe etmeyenler için yaklaşmakta olan yargıyı betimleyen mecazi ifadeler (bkz. Mat.7:19; Mat.11:41-42 ve ilgili not; ayrıca bkz. Ağı.1:13 ve ilgili not).
3:11 iki mintanı Bkz. Luk.9:3; Mat.5:40’a ait not.
3:12 vergi görevlileri Bkz. Mar.2:1 4’e ait not.
3:14 askerler Sadece bazı Yahudi önderlere ve kurumlara, sınırlı sayıda olmak kaydıyla asker tarafından koruma izni verilmiştir (örn. HirodesAntipas, tapınak muhafızları ve vergi görevlileri muhafızları). Vergi görevlileri ve askerlerin meslekleri değil, yaptıkları yolsuzluklar kınanmaktaydı.
3:16 Kutsal Ruh’la... vaftiz edecek Bkz. Mat.3:11 ve ilgili not.
3:17 yabası elinde hazır Saman tövbe etmeyeni, buğday ise doğru kişiyi (bkz. Mat.1:19’a ait not) temsil eder. Birçok Yahudi, Mesih’in putperestleri cezalandıracağını ve yalnızca Yahudiler’i kurtuluşa kavuşturacağını düşünüyordu; çünkü Yahudiler’e göre Yahudi olmayan herkes putperestti ve kişi putperestliği bıraksa bile, Yahudilik’i benimsemesi gerekirdi. Oysa Yahya, yargının Yahudiler de dâhil olmak üzere, tövbe etmeyen herkesin üzerine geleceğini bildirmekteydi.
3:19-20 Hirodiya’yla ilgili... yüzüne vuran Bkz. Mat.14:3 ve ilgili not; Mar.6:17-18. Yahya’yı hapse attırarak Bu olay, İsa’nın hizmete başlamasından bir süre sonra gerçekleşir (bkz. Yu.3:22-24). Luka’nın bu olaydan burada söz etmesinin nedeni, İsa’nın hizmetini anlatmaya başlamadan önce Yahya’nın hizmetiyle ilgili olanları sonuçlandırmak istemesidir (ayrıca bkz. Mat.4:12 ve ilgili not; Mar.1:14; krş. Luk.9:7-9).
3:21-22 vaftiz olduktan Bkz. Mat.3:1 3-17’ ye ait not. Dua ederken İsa’nın vaftiz olurken dua etmesinden yalnızca Luka söz eder. İsa’nın duaları, Luka’nın ana temalarından biridir (bkz. Luk.5:16; Luk.6:12; Luk.9:18,Luk.9:28-29; Luk.11:1; Luk.22:32,Luk.22:41-42; Luk.23:34,Luk.23:46). Kutsal Ruh... üzerine indi Luka, Kutsal Ruh’un maddesel biçimde geldiğini açıkça belirtir. Bu, Yahya için bir işarettir (bkz. Yu.1:32-34; ayrıca bkz. Mar.1:10’a ait not). “Sen benim sevgili Oğlum’sun” Bkz. Mez.2:7; Mez.2:7-9’a ait notlar; Yşa.42:1; İbr.1:5 ve ilgili not; krş. Luk.9:35; Yu.12:28.
3:23 otuz yaşlarındaydı Aynı zamanda bir tarihçi olan hekim Luka, İsa’nın halka yönelik hizmetinin başlangıcını hem dünya tarihi (bkz. Luk.3:1-2 ve ilgili not) hem de İsa’nın yaşamıyla ilişkilendirir. Otuz yaş, bir Levili’nin görevine başladığı (Say.1:46-47) ve bir erkeğin olgunluğa kavuştuğunun kabul edildiği yaştı. sanılıyordu Luka, İsa’nın bakireden doğduğunu beyan etmişti (Luk.1:34-45); burada da Yusuf’un, İsa’nın fiziksel babası olmadığını bir kez daha vurguluyor.
3:32 Salmon Bazı Grekçe elyazmalarında, “Sala” diye geçer.
3:33 Ram oğlu Bazı Grekçe elyazmalarında, “Admin oğlu,Arni oğlu” diye geçer.
3:23-38 Luka ile Matta’daki soyağaçları arasında birkaç farklılık bulunur (Luk.1:2-16). Matta İbrahim’le (İsrail halkının atası) başlarken, Luka ters bir sıra izleyerek soyağacınıAdem’e kadar dayandırıp İsa’nın insan soyunu vurgular (bkz. Luk.2:31’e ait not). Matta ve Luka’nın soyağaçları İbrahim’den Davut’a kadar hemen hemen aynıdır, ancak Davut’tan itibaren birbirlerinden farklılaşır. Birçok yorumcu, Matta’nın yalnızca taht vârislerini (kralları) sıralayarak Davut’un Yusuf’a kadar soyunu, Luka’nın ise Yusuf’tan Davut’a kadar olan soyunu izlediğini ileri sürer (bkz. Bilgi Kutusu: Soyağaçları, s. 554). Bazıları ise Matta’nın Yusuf’un soyunu (Süleyman’dan Meryem’in kocasına dek; bkz. Mat.1:6-7,Mat.1:16), Luka’nın ise Meryem’in soyunu (Natan’dan İsa’nın akrabasına dek, Mat.3:31) izlediğini söyler.

Videolar

Luka Girişi

Kitabın Amacı: Luka, daha kitabın başında amacının, İsa'nın yaşamını doğru ve ayrıntılı bir biçimde anlatmak olduğunu açıkça ortaya koyuyor (1:1-4). Luka, Elçilerin İşleri Kitabı'nda da Müjde'nin o çağda bilinen dünyanın merkezi durumundaki Roma'ya kadar nasıl yayıldığını anlatır. O devirde yazarların, yapıtlarını ileri gelen kişilere adamaları bir gelenek haline gelmişti. Nitekim Luka da her iki kitabı, adı Teofilos -«Tanrı'yı seven» anlamında- olan bir kişiye hitaben kaleme almıştır. Kuşkusuz Luka bu adamın kişiliğinde geniş bir kitleye seslenmeyi amaçlamıştır.

Kitabın İçeriği: Kitap, «Rab'bin yolunu hazırlamaya» gelen Vaftizci Yahya'nın1 ve İsa'nın doğumuna ilişkin bilgileri vererek başlıyor. Bundan sonra İsa'nın Müjde'yi duyurduğu, öğretisini yayıp mucizeler yaptığı döneme geçiyor. Daha sonra İsa'nın, giderek artan baskılara rağmen Yeruşalim'e, bile bile ölüme gidişi anlatılıyor. Bunu, İsa'nın dirilişi ve göğe alınışını anlatan bölümler izliyor.

Luka, peygamberlik sözlerini yerine getiren Tanrı'nın, bir kurtarıcı göndermekle insanlık tarihini nasıl yönlendirdiğini vurgular2. Tanrı'nın bu etkinliği, meleklerin gönderilmesi olayında3; Tanrı'nın gökten seslenişinde4; ve özellikle birçok inanlının Kutsal Ruh'la dolması olayında5 açıkça görülüyor. Tanrı'nın gücü, İsa'nın yaptığı mucizelerde de gözle görülür bir şekilde etkindi6. On altı ayrı olayda, belirli hastalıklara yakalanmış kişilerin mucizevi şekilde iyileştirildiğinden söz ediliyor. Bunun yanısıra, İsa'nın bir arada bulunan çok sayıda hastayı iyileştirdiği, kitabın beş ayrı yerinde belirtiliyor.

Luka'nın yaklaşık yüzde kırkı İsa'nın öğretisinden oluşuyor. İsa öğretisinde birçok benzetme kullandı; Luka'da 26 benzetme var. Bunların 16'sı İncil'in öbür kısımlarında yer almaz. İsa'nın bütün öğretisini kısaca özetlemek oldukça güçtür. Şu kadarını söyleyelim ki, İsa Tanrı'nın Egemenliği'ni duyuruyor7. Sözü edilen egemenlik, değer yargıları yönünden tümüyle farklı, insanın yüreğinde etkin olan tanrısal egemenliktir8. İsa'nın kendisi, egemenliği günden güne büyüyen, ikinci gelişinde de bu egemenliği tümüyle gerçekleşecek olan Kral olarak çıkar karşımıza9.

Kitapta bireye iletilmek istenen bildiri, günahların bağışlanmasıyla gerçekleşen kurtuluş müjdesidir10. Dünya malına kökten değişik bir yaklaşım içinde olan İsa11, bu müjdeyle özellikle yoksullara, hastalara ve ezilmişlere sesleniyor12. Bildirisinin o çağda hor görülen kadınlara ve Yahudi olmayan uluslara da yönelik olduğunu vurguluyor13. Nitekim, «Kaybolmuş olanı arayıp kurtarmaya geldim» diyordu14. Ama kişinin kurtulmaya istekli olması gerekir. Bu nedenle önce Yahya, sonra İsa, daha sonra da İsa'nın öğrencileri insanları tövbeye çağırdılar15. İsa'yı izleyecek olanlar bütün varlıklarıyla adanmış birer öğrenci olmaya16 ve sürekli bir dua yaşamı sürmeye çağrılmışlardır17.

Ana Hatlar:

1:1-4 Giriş
1:5-2:52 Vaftizci Yahya ile İsa'nın doğum ve çocuklukları
3:1-20 Vaftizci Yahya'nın görevi
3:21-4:13 İsa'nın vaftiz olması ve denenmesi
4:14-9:50 İsa'nın Celile ve çevresindeki etkinlikleri
9:51-19:27 İsa Yeruşalim yolunda
19:28-22:46 İsa'nın Yeruşalim'deki son günleri
22:47-23:56 İsa'nın tutuklanması, yargılanması ve çarmıha gerilmesi
24:1-52 İsa'nın dirilmesi ve göğe yükselmesi

Kaynak Ayetler: Bkz. s. 24

  • Ayetler
  • Notlar
  • Video
  • Giriş