Luka 22

22
Yahuda'nın İhaneti
(Mat.26:1-5,14-15; Mar.14:1-2,10-11; Yu.11:45-53)
1 Fısıh denilen Mayasız Ekmek Bayramı yaklaşmıştı. 2Başkâhinlerle din bilginleri İsa'yı ortadan kaldırmak için bir yol arıyor, ama halktan korkuyorlardı. 3Şeytan, Onikiler'den biri olup İskariot diye adlandırılan Yahuda'nın yüreğine girdi. 4Yahuda gitti, başkâhinler ve tapınak koruyucularının komutanlarıyla İsa'yı nasıl ele verebileceğini görüştü. 5Onlar buna sevindiler ve kendisine para vermeye razı oldular. 6Bunu kabul eden Yahuda, kalabalığın olmadığı bir zamanda İsa'yı ele vermek için fırsat kollamaya başladı.
Fısıh Yemeği
(Mat.26:17-35; Mar.14:12-31; Yu.13:21-30,36-38; 1Ko.11:23-25)
7Fısıh kurbanının kesilmesi gereken Mayasız Ekmek Günü geldi. 8İsa, Petrus'la Yuhanna'yı, “Gidin, Fısıh yemeğini yiyebilmemiz için hazırlık yapın” diyerek önden gönderdi.
9O'na, “Nerede hazırlık yapmamızı istersin?” diye sordular.
10-11İsa onlara, “Bakın” dedi, “Kente girdiğinizde karşınıza su testisi taşıyan bir adam çıkacak. Adamı, gideceği eve kadar izleyin ve evin sahibine şöyle deyin: ‘Öğretmen, öğrencilerimle birlikte Fısıh yemeğini yiyeceğim konuk odası nerede? diye soruyor.’ 12Ev sahibi size üst katta, döşenmiş büyük bir oda gösterecek. Orada hazırlık yapın.”
13Onlar da gittiler, her şeyi İsa'nın kendilerine söylediği gibi buldular ve Fısıh yemeği için hazırlık yaptılar.
14-15Yemek saati gelince İsa, elçileriyle birlikte sofraya oturdu ve onlara şöyle dedi: “Ben acı çekmeden önce bu Fısıh yemeğini sizinle birlikte yemeyi çok arzulamıştım. 16Size şunu söyleyeyim, Fısıh yemeğini, Tanrı'nın Egemenliği'nde yetkinliğe erişeceği[a] zamana dek, bir daha yemeyeceğim.”
17Sonra kâseyi alarak şükretti ve, “Bunu alın, aranızda paylaşın” dedi. 18“Size şunu söyleyeyim, Tanrı'nın Egemenliği gelene dek, asmanın ürününden bir daha içmeyeceğim.”
19Sonra eline ekmek aldı, şükredip ekmeği böldü ve onlara verdi. “Bu sizin uğrunuza feda edilen bedenimdir. Beni anmak için böyle yapın” dedi.
20 Aynı şekilde, yemekten sonra kâseyi alıp şöyle dedi: “Bu kâse, sizin uğrunuza akıtılan kanımla gerçekleşen yeni antlaşmadır. 21 Ama bana ihanet edecek kişinin eli şu anda benimkiyle birlikte sofradadır. 22İnsanoğlu, belirlenmiş olan yoldan gidiyor. Ama O'na ihanet eden adamın vay haline!” 23Elçiler, aralarında bunu kimin yapabileceğini tartışmaya başladılar.
24 Ayrıca aralarında hangisinin en üstün sayılacağı konusunda bir çekişme oldu. 25 İsa onlara, “Ulusların kralları, kendi uluslarına egemen kesilirler. İleri gelenleri de kendilerine iyiliksever unvanını yakıştırırlar” dedi. 26“Ama siz böyle olmayacaksınız. Aranızda en büyük olan, en küçük gibi olsun; yöneten, hizmet eden gibi olsun. 27 Hangisi daha büyük, sofrada oturan mı, hizmet eden mi? Sofrada oturan değil mi? Oysa ben aranızda hizmet eden biri gibi oldum. 28Denendiğim zamanlar benimle birlikte dayanmış olanlar sizlersiniz. 29Babam bana nasıl bir egemenlik verdiyse, ben de size bir egemenlik veriyorum. 30 Öyle ki, egemenliğimde benim soframda yiyip içesiniz ve tahtta oturarak İsrail'in on iki oymağını yargılayasınız.
31“Simun, Simun, Şeytan sizleri buğday gibi kalburdan geçirmek için izin almıştır. 32Ama ben, imanını yitirmeyesin diye senin için dua ettim. Geri döndüğün zaman kardeşlerini güçlendir.”
33Simun İsa'ya, “Ya Rab, ben seninle birlikte zindana da, ölüme de gitmeye hazırım” dedi.
34İsa, “Sana şunu söyleyeyim, Petrus, bu gece horoz ötmeden beni tanıdığını üç kez inkâr edeceksin” dedi.
35 Sonra İsa onlara, “Ben sizi kesesiz, torbasız ve çarıksız gönderdiğim zaman, herhangi bir eksiğiniz oldu mu?” diye sordu.
“Hiçbir eksiğimiz olmadı” dediler.
36O da onlara, “Şimdi ise kesesi olan da, torbası olan da yanına alsın” dedi. “Kılıcı olmayan, abasını satıp bir kılıç alsın. 37 Size şunu söyleyeyim, yazılmış olan şu sözün yaşamımda yerine gelmesi gerekiyor: ‘O, suçlularla bir sayıldı.’ Gerçekten de benimle ilgili yazılmış olanlar yerine gelmektedir.”
38“Ya Rab, işte burada iki kılıç var” dediler.
O da onlara, “Yeter!” dedi.
Zeytin Dağı'ndaki Dua
(Mat.26:36-46; Mar.14:32-42)
39İsa dışarı çıktı, her zamanki gibi Zeytin Dağı'na gitti. Öğrenciler de O'nun ardından gittiler. 40Oraya varınca İsa onlara, “Dua edin ki ayartılmayasınız” dedi. 41-42Onlardan bir taş atımı kadar uzaklaştı ve diz çökerek şöyle dua etti: “Baba, senin isteğine uygunsa, bu kâseyi benden uzaklaştır. Yine de benim değil, senin istediğin olsun.” 43Gökten bir melek İsa'ya görünerek O'nu güçlendirdi. 44Derin bir acı içinde olan İsa daha hararetle dua etti. Teri, toprağa düşen kan damlalarını andırıyordu.
45İsa duadan kalkıp öğrencilerin yanına dönünce onları üzüntüden uyumuş buldu. 46Onlara, “Niçin uyuyorsunuz?” dedi. “Kalkıp dua edin ki ayartılmayasınız.”
İsa Tutuklanıyor
(Mat.26:47-68; Mar.14:43-50; Yu.18:3-12)
47-48İsa daha konuşurken bir kalabalık çıkageldi. Onikiler'den biri, Yahuda adındaki kişi, kalabalığa öncülük ediyordu. İsa'yı öpmek üzere yaklaşınca İsa, “Yahuda” dedi, “İnsanoğlu'na bir öpücükle mi ihanet ediyorsun?”
49İsa'nın çevresindekiler olacakları anlayınca, “Ya Rab, kılıçla vuralım mı?” dediler. 50İçlerinden biri başkâhinin kölesine vurarak sağ kulağını uçurdu.
51Ama İsa, “Bırakın, yeter!” dedi, sonra kölenin kulağına dokunarak onu iyileştirdi.
52İsa, üzerine yürüyen başkâhinlere, tapınak koruyucularının komutanlarına ve ileri gelenlere şöyle dedi: “Niçin bir haydutmuşum gibi kılıç ve sopalarla geldiniz? 53 Her gün tapınakta sizinle birlikteydim, bana el sürmediniz. Ama bu saat sizindir, karanlığın egemen olduğu saattir.”
54İsa'yı tutukladılar, alıp başkâhinin evine götürdüler. Petrus onları uzaktan izliyordu. 55Avlunun ortasında ateş yakıp çevresinde oturduklarında Petrus da gelip onlarla birlikte oturdu. 56Bir hizmetçi kız ateşin ışığında oturan Petrus'u gördü. Onu dikkatle süzerek, “Bu da O'nunla birlikteydi” dedi.
57Ama Petrus, “Ben O'nu tanımıyorum, kadın!” diye inkâr etti.
58Biraz sonra onu gören başka biri, “Sen de onlardansın” dedi.
Petrus, “Değilim, arkadaş!” dedi.
59Yaklaşık bir saat sonra yine bir başkası ısrarla, “Gerçekten bu da O'nunla birlikteydi” dedi. “Çünkü Celileli'dir.”
60Petrus, “Sen ne diyorsun be adam, anlamıyorum!” dedi. Tam o anda, Petrus daha konuşurken horoz öttü. 61-62Rab arkasına dönüp Petrus'a baktı. O zaman Petrus, Rab'bin kendisine, “Bu gece horoz ötmeden beni üç kez inkâr edeceksin” dediğini hatırladı ve dışarı çıkıp acı acı ağladı.
63İsa'yı göz altında tutan adamlar O'nunla alay ediyor, O'nu dövüyorlardı. 64Gözlerini bağlayıp, “Peygamberliğini göster bakalım, sana vuran kim?” diye soruyorlardı. 65Kendisine daha bir sürü küfür yağdırdılar.
İsa Yüksek Kurul'un Önünde
(Mat.26:59-66; Mar.14:55-64; Yu.18:19-24)
66Gün doğunca halkın ileri gelenleri, başkâhinler ve din bilginleri toplandılar. İsa, bunlardan oluşan Yüksek Kurul'un önüne çıkarıldı. 67O'na, “Sen Mesih isen, söyle bize” dediler.
İsa onlara şöyle dedi: “Size söylesem, inanmazsınız. 68Size soru sorsam, yanıt vermezsiniz. 69Ne var ki, bundan böyle İnsanoğlu, kudretli Tanrı'nın sağında oturacaktır.”
70Onların hepsi, “Yani, sen Tanrı'nın Oğlu musun?” diye sordular.
O da onlara, “Söylediğiniz gibi, ben O'yum” dedi.
71“Artık tanıklığa ne ihtiyacımız var?” dediler. “İşte kendi ağzından duyduk!”
  • Giriş
  • Video
  • Notlar

Notlar

22:1 Fısıh denilen Mayasız Ekmek Bayramı Bkz. Tablo: İbrani Takvimi ve Önemli Günler, s. 100. “Fısıh” sözcüğü iki farklı biçimde kullanılıyordu: (1) 14 Nisan günü şafakta başlayan özel yemek (Lev.23:4-5); (2) Fısıh yemeğini izleyen (Hez.45:21), Mayasız Ekmek Bayramı olarak bilinen hafta (bkz. Çık.12:15 ve ilgili not; Çık.13:3-7; ayrıca bkz. Mar.14:1 ve Yu.2:13). YeniAntlaşma döneminde, hafta boyunca süren bayram her iki adla da anılıyordu.
22:2 Başkâhinlerle din bilginleri Bkz. Luk.20:1 ve ilgili not.
22:3 Şeytan... Yahuda’nın yüreğine girdi Hem Yahuda başkâ-hinlere gidip İsa’ya ihanet etmeyi teklif etmeden önce (bu ayette), hem de Son Yemek sırasında (Yu.13:27; bkz. ilgili not). Şeytan’ın Yahuda üzerindeki etkisi tasvir ediliyor (bkz. Yu.13:2; ayrıca bkz. Yu.17:12’ye ait not). İskariot diye adlandırılan Bkz. Yu.6:71 ve ilgili not.
22:4 tapınak koruyucularının Çoğunluğu Levililer’den oluşuyordu.
22:7 Fısıh kurbanının kesilmesi gereken 14 Nisan günü, Luk.14:30 ile Luk.17:30 saatleri arasında, kâhinlerin avlusunda. İsa’nın çarmıha gerildiği haftanın perşembe günü.
22:10-11 su testisi taşıyan bir adam Bu normalde kadınların işi olduğundan, su testisi taşıyan bir adam görmek olağandışıydı.
22:10-13 Bkz. Mar.14:14’e ait not.
22:16 yetkinliğe erişeceği Grekçe’den birebir çevirisi: “tamamlanacağı”. yetkinliğe erişeceği zamana dek Kendini kurban ederek sonsuza dek geçerli olacak Fısıh kurbanı olan İsa Mesih (bkz. 1Ko.5:7 ve ilgili not; krş. İbr.9:11-10:18), ikinci kez geldiğinde tüm imanlılarla beraber “büyük düğün şölenini” (Va.19:9) kutlayacaktır.
22:17 sonra kâseyi alarak Fısıh yemeğinin kutlanması sırasında paylaşılan dört kâsenin ilki veya üçüncüsü (krş. 1Ko.10:16 ve ilgili not).
22:18 Tanrı’nın Egemenliği gelene dek Bkz. Luk.22:16 ve Luk.4:43’e ait notlar.
22:19 sizin uğrunuza feda edilen Kendisinin günahları bağışlatan kurban olarak çarmıhta ödeyeceği bedelden söz ediyor. Beni anmak için Tıpkı Fısıh’ın, Tanrı’nın İsrail’i Mısır’daki kölelikten kurtarışının sürekli bir ilanı ve hatırlatıcısı olması gibi, Rab’bin Sofrası da Mesih’in çarmıhta günahları bağışlatması sayesinde günahın esaretinden kurtarışının ilanı ve hatırlatıcısı olacaktır.
22:20 yemekten sonra İsa’nın bu yemek sırasında söyledikleri, yalnızca bu ayette ve 1Ko.11:25’te yer alır (bkz. 1Ko.11:23-26’ya ait not). kâseyi alıp Bkz. Mar.14:24’e ait not. yeni antlaşmadır Peygamber Yeremya aracılığıyla vaat edilen ve sonsuz kurtuluşu sağlayan antlaşma (bkz. Yer.31:31-34 ve ilgili notlar; ayrıca krş. Hez.36:24-26). İsa’nın ölümüyle (kanıyla) gerçekleşmiş ve mühürlenmiştir (bkz. 1Ko.11:25’e ait not).
22:22 belirlenmiş olan yoldan Bkz. Mar.14:21 ve ilgili not.
22:25 iyiliksever Mısır, Suriye ve Roma’daki yöneticilere bu onurlu adla hitap edilirdi; ancak genellikle gerçekte verdikleri hizmeti yansıtmazdı.
22:26 hizmet eden gibi İsa önderleri başkalarına hizmeti öncelikte tutmaya teşvik eder ve onlara bu şekilde örnek olur. Bugün olduğu gibi, o dönemde de önderlerde pek rastlanmayan bir özelliktir (bkz. Mar.10:45; Flp.2:5,Flp.2:7-8 ve ilgili notlar).
22:28 denendiğim zamanlar İsa karşılaştığı ayartılardan (krş. Luk.4:13), sıkıntılardan (Luk.9:58) ve reddedilişinden (Yu.1:11) söz etmektedir.
22:29 size bir egemenlik veriyorum Sonraki ayetten, bu egemenliğin dirilişten sonra gerçekleşecek egemenlik olduğu anlaşı lır (bkz. Luk.4:43; Bilgi Kutusu: Tanrı’nın Egemenliği, s. 1383).
22:14-30 Luka, Son Yemek anlatımını tamamen kronolojik biçimde sunar. Yuhanna’da (Luk.13:26-30) Yahuda’nın, ekmeğin ve kâsenin paylaşılmasından önce odayı terk ettiği belirtilirken, Luka’da ne zaman ayrıldığından söz edilmez.
22:30 tahtta oturarak İmanlılar, İsa’nın karşılaştığı denemelerle karşılaşarak bu konuda ona ortak olduklarına göre, egemenliğine de ortak olacaklardır (bkz. 2Ti.Luk.2:12 ve ilgili not). İsrail’in on iki oymağını Bkz. Mat.19:28. yargılayasınız ‘Önderlik edesiniz’ veya ‘yönetesiniz’ anlamında.
22:31 Tanrı, öğrencilerin denenmesi için Şeytan’a izin vermiştir.Ancak Şeytan bu fırsatları her zaman yıkıma uğratmak amacıyla kullanır (bkz. Eyü.1:8-9,Eyü.1:12 ve ilgili notlar). Petrus İsa Mesih’in duası sayesinde denenmeden başarıyla geçer (Eyü.22:32).
22:34 Bkz. Mat.26:34; Yu.13:38.
22:36 kesesi... torbası O güne dek halkın konukseverliğine güvenmişlerdi (Luk.9:3; Luk.10:4), ancak gelecekte kendilerine engel olmak isteyenlerden ötürü geçimlerini sağlamaya hazırlıklı olmaları gerekebilirdi. bir kılıç alsın Burada İsa gerçek anlamda bir kılıç almalarını söylememektedir; yakında karşılaşacakları zorluklara karşı yüreklerini korumaları konusunda öğrencilerini uyarmaktadır (bkz. Luk.22:38’e ait not).
22:37 suçlularla bir sayıldı Peygamberlerin yüzyıllar önce bildirdikleri yerine gelecek, İsa kısa süre sonra bir suçlu gibi tutuklanacak, öğrencilerinin hayatları da O’nun izleyicileri olduğundan dolayı tehlikeye girecektir.
22:38 iki kılıç... “Yeter!” İsa, kılıçla ilgili sözlerini öğrencilerin sözcük anlamıyla anladıklarını fark edince onları durdurur. Bu konuşmanın üzerinden çok geçmeden Petrus kılıç kullandığı için azarlanır (Luk.22:50).
22:39 Zeytin Dağı Bkz. Luk.19:29-30 ve ilgili not. Matta bu yeri Getsemani, Yuhanna ise bir bahçe olarak aktarır (Yu.18:1). Anlaşılan Zeytin Dağı’nın yamaçlarından söz edilmektedir.
22:40 ayartılmayasınız İsa imanlarının sarsılmasına neden olabilecek denemelerden söz ediyor (Luk.22:28-38).
22:41-42 bu kâseyi Bkz. Mat.20:22; Mar.14:36 ve ilgili notlar; krş. Yşa.51:17; Hez.23:31 ve ilgili notlar.
22:43 melek Bkz. Bilgi Kutusu: Melekler, s. 1808 ; Mat.4:11; Mar.1:13.
22:44 kan damlalarını Ya aşırı şeklinde terlediği betimleniyor ya da muhtemelen şiddetli acı, gerginlik veya hassasiyet durumlarında görülen ter ve kanın gerçekten birbirine karışması olayından söz ediliyor. Bu olayı yalnızca hekim olan Luka belirtir (krş. Luk.4:38).
22:47-48 kalabalık çıkageldi Bkz. Mat.26:47; ayrıca bkz. Mar.14:43’e ait not.
22:50 başkâhinin kölesine Bkz. Yu.18:10 ve ilgili not.
22:51 onu iyileştirdi Bu ayrıntı yalnızca Luka’da yer alır. Petrus’un davranışı İsa’nın öğretisine ters düşüyordu.
22:53 saat sizindir Düşmanlarının İsa’yı yakalaması için belirlenmiş, kötü güçlerin Tanrı’nın kurtarış tasarısını bozmak için ellerinden geleni yapacakları, yani İsa’nın yargılanıp çarmıha gerileceği zaman.
22:54 başkâhinin evine Bkz. Luk.3:2; Mar.14:53’e ait notlar.
22:59 Celileli’dir Bkz. Mat.26:73 ve ilgili not.
22:61-62 Rab... Petrus’a baktı İsa duruşmanın yapıldığı yerden Yüksek Kurul’a götürülürken, Petrus dışarıdaki kapalı avludan O’nu izliyordu. Rab’bin... dediğini Bkz. Luk.22:34.
22:64 gözlerini bağlayıp Bkz. Mar.14:65’e ait not.
22:66 gün doğunca Bkz. Yu.18:28’e ait not; ayrıca bkz. Mar.14:53-15:15’e ait not.
22:67 sen Mesih isen “Sen Tanrı’nın Oğlu musun?” sorusu ile bağlantılıdır (Luk.22:70).
22:69 İnsanoğlu Bkz. Makale: İsa Mesih Kimdir?, s. 1373.
22:71 kendi ağzından duyduk Bkz. Mar.14:63-64’e ait not.

Videolar

Luka Girişi

Kitabın Amacı: Luka, daha kitabın başında amacının, İsa'nın yaşamını doğru ve ayrıntılı bir biçimde anlatmak olduğunu açıkça ortaya koyuyor (1:1-4). Luka, Elçilerin İşleri Kitabı'nda da Müjde'nin o çağda bilinen dünyanın merkezi durumundaki Roma'ya kadar nasıl yayıldığını anlatır. O devirde yazarların, yapıtlarını ileri gelen kişilere adamaları bir gelenek haline gelmişti. Nitekim Luka da her iki kitabı, adı Teofilos -«Tanrı'yı seven» anlamında- olan bir kişiye hitaben kaleme almıştır. Kuşkusuz Luka bu adamın kişiliğinde geniş bir kitleye seslenmeyi amaçlamıştır.

Kitabın İçeriği: Kitap, «Rab'bin yolunu hazırlamaya» gelen Vaftizci Yahya'nın1 ve İsa'nın doğumuna ilişkin bilgileri vererek başlıyor. Bundan sonra İsa'nın Müjde'yi duyurduğu, öğretisini yayıp mucizeler yaptığı döneme geçiyor. Daha sonra İsa'nın, giderek artan baskılara rağmen Yeruşalim'e, bile bile ölüme gidişi anlatılıyor. Bunu, İsa'nın dirilişi ve göğe alınışını anlatan bölümler izliyor.

Luka, peygamberlik sözlerini yerine getiren Tanrı'nın, bir kurtarıcı göndermekle insanlık tarihini nasıl yönlendirdiğini vurgular2. Tanrı'nın bu etkinliği, meleklerin gönderilmesi olayında3; Tanrı'nın gökten seslenişinde4; ve özellikle birçok inanlının Kutsal Ruh'la dolması olayında5 açıkça görülüyor. Tanrı'nın gücü, İsa'nın yaptığı mucizelerde de gözle görülür bir şekilde etkindi6. On altı ayrı olayda, belirli hastalıklara yakalanmış kişilerin mucizevi şekilde iyileştirildiğinden söz ediliyor. Bunun yanısıra, İsa'nın bir arada bulunan çok sayıda hastayı iyileştirdiği, kitabın beş ayrı yerinde belirtiliyor.

Luka'nın yaklaşık yüzde kırkı İsa'nın öğretisinden oluşuyor. İsa öğretisinde birçok benzetme kullandı; Luka'da 26 benzetme var. Bunların 16'sı İncil'in öbür kısımlarında yer almaz. İsa'nın bütün öğretisini kısaca özetlemek oldukça güçtür. Şu kadarını söyleyelim ki, İsa Tanrı'nın Egemenliği'ni duyuruyor7. Sözü edilen egemenlik, değer yargıları yönünden tümüyle farklı, insanın yüreğinde etkin olan tanrısal egemenliktir8. İsa'nın kendisi, egemenliği günden güne büyüyen, ikinci gelişinde de bu egemenliği tümüyle gerçekleşecek olan Kral olarak çıkar karşımıza9.

Kitapta bireye iletilmek istenen bildiri, günahların bağışlanmasıyla gerçekleşen kurtuluş müjdesidir10. Dünya malına kökten değişik bir yaklaşım içinde olan İsa11, bu müjdeyle özellikle yoksullara, hastalara ve ezilmişlere sesleniyor12. Bildirisinin o çağda hor görülen kadınlara ve Yahudi olmayan uluslara da yönelik olduğunu vurguluyor13. Nitekim, «Kaybolmuş olanı arayıp kurtarmaya geldim» diyordu14. Ama kişinin kurtulmaya istekli olması gerekir. Bu nedenle önce Yahya, sonra İsa, daha sonra da İsa'nın öğrencileri insanları tövbeye çağırdılar15. İsa'yı izleyecek olanlar bütün varlıklarıyla adanmış birer öğrenci olmaya16 ve sürekli bir dua yaşamı sürmeye çağrılmışlardır17.

Ana Hatlar:

1:1-4 Giriş
1:5-2:52 Vaftizci Yahya ile İsa'nın doğum ve çocuklukları
3:1-20 Vaftizci Yahya'nın görevi
3:21-4:13 İsa'nın vaftiz olması ve denenmesi
4:14-9:50 İsa'nın Celile ve çevresindeki etkinlikleri
9:51-19:27 İsa Yeruşalim yolunda
19:28-22:46 İsa'nın Yeruşalim'deki son günleri
22:47-23:56 İsa'nın tutuklanması, yargılanması ve çarmıha gerilmesi
24:1-52 İsa'nın dirilmesi ve göğe yükselmesi

Kaynak Ayetler: Bkz. s. 24

  • Ayetler
  • Notlar
  • Video
  • Giriş