Luka 23

23
İsa Vali Pilatus'un Önünde
(Mat.27:1-2,11-14; Mar.15:1-5; Yu.18:28-38)
1Sonra bütün kurul üyeleri kalkıp İsa'yı Pilatus'a götürdüler. 2O'nu şöyle suçlamaya başladılar: “Bu adamın ulusumuzu yoldan saptırdığını gördük. Sezar'a vergi ödenmesine engel oluyor, kendisinin de Mesih, yani bir kral olduğunu söylüyor.”
3Pilatus İsa'ya, “Sen Yahudiler'in Kralı mısın?” diye sordu.
İsa, “Söylediğin gibidir” yanıtını verdi.
4Pilatus, başkâhinlerle halka, “Bu adamda hiçbir suç görmüyorum” dedi.
5Ama onlar üstelediler: “Yahudiye'nin her tarafında öğretisini yayarak halkı kışkırtıyor; Celile'den başlayıp ta buraya kadar geldi” dediler.
6Pilatus bunu duyunca, “Bu adam Celileli mi?” diye sordu. 7İsa'nın, Hirodes'in yönetimindeki bölgeden geldiğini öğrenince, kendisini o sırada Yeruşalim'de bulunan Hirodes'e gönderdi.
8Hirodes İsa'yı görünce çok sevindi. O'na ilişkin haberleri duyduğu için çoktandır O'nu görmek istiyor, gerçekleştireceği bir belirtiye tanık olmayı umuyordu. 9O'na birçok soru sordu, ama O hiç karşılık vermedi. 10Orada duran başkâhinlerle din bilginleri, İsa'yı ağır bir dille suçladılar. 11Hirodes de askerleriyle birlikte O'nu aşağılayıp alay etti. O'na gösterişli bir kaftan giydirip Pilatus'a geri gönderdi. 12Bu olaydan önce birbirine düşman olan Hirodes'le Pilatus, o gün dost oldular.
Pilatus'un Kararı
(Mat.27:15-26; Mar.15:6-15; Yu.18:39-19:16)
13-14Pilatus, başkâhinleri, yöneticileri ve halkı toplayarak onlara, “Siz bu adamı bana, halkı saptırıyor diye getirdiniz” dedi. “Oysa ben bu adamı sizin önünüzde sorguya çektim ve kendisinde öne sürdüğünüz suçlardan hiçbirini bulmadım. 15Hirodes de bulmamış olmalı ki, O'nu bize geri gönderdi. Görüyorsunuz, ölüm cezasını gerektiren hiçbir şey yapmadı. 16-17Bu nedenle ben O'nu dövdürüp salıvereceğim.”[a]
18Ama onlar hep bir ağızdan, “Yok et bu adamı, bize Barabba'yı salıver!” diye bağırdılar. 19Barabba, kentte çıkan bir ayaklanmaya katılmaktan ve adam öldürmekten hapse atılmıştı.
20İsa'yı salıvermek isteyen Pilatus onlara yeniden seslendi. 21Onlar ise, “O'nu çarmıha ger, çarmıha ger!” diye bağrışıp durdular.
22Pilatus üçüncü kez, “Bu adam ne kötülük yaptı ki?” dedi. “Ölüm cezasını gerektirecek hiçbir suç bulmadım O'nda. Bu nedenle O'nu dövdürüp salıvereceğim.”
23-24Ne var ki onlar, yüksek sesle bağrışarak İsa'nın çarmıha gerilmesi için direttiler. Sonunda bağırışları baskın çıktı ve Pilatus, onların isteğinin yerine getirilmesine karar verdi. 25İstedikleri kişiyi, ayaklanmaya katılmak ve adam öldürmekten hapse atılan kişiyi salıverdi. İsa'yı ise onların isteğine bıraktı.
İsa Çarmıha Geriliyor
(Mat.27:32-44; Mar.15:21-32; Yu.19:17-27)
26Askerler İsa'yı götürürken, kırdan gelmekte olan Simun adında Kireneli bir adamı yakaladılar, çarmıhı sırtına yükleyip İsa'nın arkasından yürüttüler. 27Büyük bir halk topluluğu da İsa'nın ardından gidiyordu. Aralarında İsa için dövünüp ağıt yakan kadınlar vardı. 28İsa bu kadınlara dönerek, “Ey Yeruşalim kızları, benim için ağlamayın” dedi. “Kendiniz ve çocuklarınız için ağlayın. 29Çünkü öyle günler gelecek ki, ‘Kısır kadınlara, hiç doğurmamış rahimlere, emzirmemiş memelere ne mutlu!’ diyecekler. 30 O zaman dağlara, ‘Üzerimize düşün!’ ve tepelere, ‘Bizi örtün!’ diyecekler. 31Çünkü yaş ağaca böyle yaparlarsa, kuruya neler olacaktır?”
32İsa'yla birlikte idam edilmek üzere ayrıca iki suçlu da götürülüyordu. 33Kafatası denilen yere vardıklarında İsa'yı, biri sağında öbürü solunda olmak üzere, iki suçluyla birlikte çarmıha gerdiler. 34 İsa, “Baba, onları bağışla” dedi. “Çünkü ne yaptıklarını bilmiyorlar.” O'nun giysilerini aralarında paylaşmak için kura çektiler.
35Halk orada durmuş, olanları seyrediyordu. Yöneticiler İsa'yla alay ederek, “Başkalarını kurtardı; eğer Tanrı'nın Mesihi, Tanrı'nın seçtiği O ise, kendini de kurtarsın” diyorlardı.
36-37Askerler de yaklaşıp İsa'yla eğlendiler. O'na ekşi şarap sunarak, “Sen Yahudiler'in Kralı'ysan, kurtar kendini!” dediler. 38Başının üzerinde şu yafta vardı:
YAHUDİLER'İN KRALI BUDUR
39Çarmıha asılan suçlulardan biri, “Sen Mesih değil misin? Haydi, kendini de bizi de kurtar!” diye küfretti.
40Ne var ki, öbür suçlu onu azarladı. “Sende Tanrı korkusu da mı yok?” diye karşılık verdi. “Sen de aynı cezayı çekiyorsun. 41Nitekim biz haklı olarak cezalandırılıyor, yaptıklarımızın karşılığını alıyoruz. Oysa bu adam hiçbir kötülük yapmadı.” 42Sonra, “Ey İsa, kendi egemenliğine girdiğinde beni an” dedi.
43İsa ona, “Sana doğrusunu söyleyeyim, sen bugün benimle birlikte cennette olacaksın” dedi.
İsa'nın Ölümü
(Mat.27:45-56; Mar.15:33-41; Yu.19:28-30)
44-45 Öğleyin on iki sularında güneş karardı, üçe kadar bütün ülkenin üzerine karanlık çöktü. Tapınaktaki perde ortasından yırtıldı. 46 İsa yüksek sesle, “Baba, ruhumu ellerine bırakıyorum!” diye seslendi. Bunu söyledikten sonra son nefesini verdi.
47Olanları gören yüzbaşı, “Bu adam gerçekten doğru biriydi” diyerek Tanrı'yı yüceltmeye başladı. 48Olayı seyretmek için biriken halkın tümü olup bitenleri görünce göğüslerini döve döve geri döndüler. 49 Ama İsa'nın bütün tanıdıkları ve Celile'den O'nun ardından gelen kadınlar uzakta durmuş, olanları seyrediyorlardı.
İsa'nın Gömülmesi
(Mat.27:57-61; Mar.15:42-47; Yu.19:38-42)
50Yüksek Kurul üyelerinden Yusuf adında iyi ve doğru bir adam vardı. 51Bir Yahudi kenti olan Aramatya'dan olup Tanrı'nın Egemenliği'ni umutla bekleyen Yusuf, Kurul'un kararını ve eylemini onaylamamıştı. 52Pilatus'a gidip İsa'nın cesedini istedi. 53Cesedi çarmıhtan indirip keten beze sardı, hiç kimsenin konulmadığı, kayaya oyulmuş bir mezara yatırdı. 54Hazırlık Günü'ydü ve Şabat Günü başlamak üzereydi.
55İsa'yla birlikte Celile'den gelen kadınlar da Yusuf'un ardından giderek mezarı ve İsa'nın cesedinin oraya nasıl konulduğunu gördüler. 56 Evlerine dönerek baharat ve güzel kokulu yağlar hazırladılar. Ama Şabat Günü, Tanrı'nın buyruğu uyarınca dinlendiler.
  • Giriş
  • Video
  • Notlar

Notlar

23:1 bütün kurul üyeleri Bkz. Luk.22:66; Mat.26:59; Mat.27:1; Mar.14:55 ve ilgili not. Pilatus’a götürdüler Bkz. Luk.3:1’e ait not. Pilatus Asıl yönetim merkezi Sezariye’de bulunan, ancak Fısıh Bayramı zamanında, bir araya gelen çok sayıda Yahudi’nin sorun çıkarmasını önlemek için bir süreliğine Yeruşalim’e gelip bölgeyi oradan yöneten Roma valisi.
23:2-3 İsa kendisinin Mesih olduğunu açıklamış, ancak Roma’nın ortadan kaldırmayı isteyeceği türden politik veya askeri bir kral olduğunu iddia etmemiştir (bkz. Luk.22:29-30; Yu.18:33-38 ve ilgili notlar).
23:5 Yahudiye Ya Celile de dâhil olmak üzere tüm Yahudi topraklarından ya da sadece ülkenin güney bölümünde bulunan Pilatus’un yönetimi altındaki Yahudiye bölgesinden söz ediliyor.
23:7 Hirodes’in yönetimindeki Bkz. Luk.3:1’e ait not. Her ne kadar Pilatus ve Hirodes birbirlerine rakip olsalar da, Pilatus bu davaya bakmak istemediği için İsa’yı Hirodes’e göndermişti (krş. Luk.23:12). Yeruşalim’de Hirodes’in yönetim merkezi aslında Celile Gölü kıyısındaki Taberiye’deydi; ancak o da Pilatus gibi (Luk.23:1) Fısıh Bayramı nedeniyle toplanan kalabalık yüzünden Yeruşalim’e gelmişti.
23:8 çoktandır O’nu görmek istiyor Bkz. Luk.9:9 ve ilgili not.
23:11 gösterişli bir kaftan Bkz. Mar.15:17-19’a ait not.
23:16-17 Birçok Grekçe elyazması, “Pilatus’un her Fısıh Bayramı’nda onlar için bir kişiyi salıvermesi gerekiyordu” sözlerini de içerir. O’nu dövdürüp Pilatus İsa’yı suçsuz bulmuştu; ancak başkâhinleri ve halkı hoşnut etmek ve olası bir isyan çıkmasını engellemek amacıyla İsa’yı dövdürdü (bkz. Mar.15:15’e ait not).
23:18 Barabba Bkz. Mat.27:16 ve ilgili not.
23:19 ayaklanmaya... adam öldürmekten Bkz. Yu.18:40 ve ilgili not.
23:22 üçüncü kez Bkz. Luk.23:4,Luk.23:13-14.
23:25 İsa’yı onların isteğine bıraktı Pilatus, İsa’yı zaten kamçılatmıştı (Yu.19:1-5); artık bu sözüyle onu çarmıha gerilmek üzere teslim etmiş oluyordu.
23:26 Simun Daha sonra oğulları Rufus ve İskender, imanlılar topluluğunda herkesçe tanınan kişiler olmuş ve muhtemelen Roma’daki kiliseye katılmışlardır (Rom.16:13). Kirene Libya’nın, Mısır’ın batısında yer alan büyük kentlerinden biri. çarmıhı sırtına yükleyip Bkz. Mar.15:21’e ait not.
23:27-28 Bu konuşma yalnızca, müjdenin duyurulmasında kadınların rolünü vurgulayan Luka’da bulunur (bkz. Giriş).
23:28 Kendiniz... ağlayın Yaklaşık kırk yıl sonra (İS 70’te) Romalılar’ın kenti kuşatacakları ve tapınağı yerle bir edecekleri zaman Yeruşalim’in başına gelecek korkunç acı nedeniyle.
23:29 kısır kadınlara... ne mutlu Çünkü böyle bir acıyı yaşamaktansa, hiç çocuk sahibi olmamak daha iyidir (krş. Yer.16:1-4; 1Ko.7:25-35).
23:30 Üzerimize düşün! İnsanlar bitmeyen acıya ve yargıya katlanmaktansa, ölerek bu yıkımdan kurtulmak isteyeceklerdir (krş. Hoş.10:8; Va.6:16 ve ilgili notlar).
23:31 yaş ağaca... kuruya İsa, İsrail’in gelecekte uğrayacağı yargıdan söz etmektedir (bkz. Hoş.10:8).
23:33 Kafatası Bkz. Mar.15:22’ye ait not. çarmıha gerdiler Bkz. Mar.15:24’e ait not.
23:34 ne yaptıklarını bilmiyorlar Krş. Elç.3:17 ve ilgili not. giysilerini aralarında paylaşmak için Bkz. Yu.19:23-24 ve ilgili notlar.
23:35 Tanrı’nın seçtiği Bkz. Mat.3:13-17’ye ait not.
23:36-37 ekşi şarap Askerler kendisinin kral olduğunu söyleyen birine bu ucuz içeceği sunar gibi yaparak onunla alay ediyorlardı. Ne var ki, İsa yatıştırıcı etkisi olan bu içeceği reddetti (bkz. Mat.27:33-34; Mar.15:23 ve ilgili notlar), ancak daha sonra susadığını söylediğinde kendisine yine bu içecek verildi (bkz. Yu.19:28).
23:38 yafta... YAHUDİLER’İN KRALI Bkz. Mar.15:26’ya ait not.
23:43 cennet Bkz. Makale: Cennet, Cehennem, s. 1898.
23:44-45 tapınaktaki perde Bkz. Mat.24:51’e ait not.
23:47 Tanrı’yı yüceltmeye başladı Bkz. Luk.1:64 ve ilgili not. Ya Tanrı’nın İsa’yı herkesin önünde haklı çıkardığını gördüğü için ya da adaletsiz bir hükmü yerine getirdiğini anlayıp korktuğundan dolayı Göksel Hâkim’i yatıştırmak amacıyla (bkz. Mat.27:54). bu adam... doğru biriydi Grekçesi’nden “bu adam Doğru olandı” diye de çevrilebilir. Matta ve Markos, yüzbaşının sözlerini “bu adam Tanrı’nın Oğlu’ydu” şeklinde bildirir. “Doğru olan” ve “Tanrı’nın Oğlu” esasen aynı terimler olabilir. İfade tanıklık açısından, hem İsa’nın haklı bulunduğunu göstermesinden hem de bunu söyleyenin İsa’nın çarmıha gerilmesinde sorumlu olan bir Roma görevlisi olmasından ötürü önemlidir (ayrıca bkz. Luk.21:4,Luk.21:13-15,Luk.21:22; Mat.27:23-24).
23:49 Celile’den... gelen kadınlar Bkz. Mar.15:40; Yu.19:25 ve ilgili notlar; krş. Luk.24:10 ve ilgili not.
23:50 Yüksek Kurul üyelerinden Yusuf Mar.14:63-64’te kararın bütün kurul üyeleri tarafından onaylandığının bildirilmesi, Yusuf’un Yüksek Kurul’un bu toplantısında bulunmadığını düşündürür.
23:51 Tanrı’nın Egemenliği’ni umutla bekleyen Bkz. Luk.2:25 ve ilgili not; Bilgi Kutusu: Tanrı’nın Egemenliği, s. 1383.
23:52 Bkz. Mar.15:42-45’e ait not.
23:53 hiç kimsenin konulmadığı Mezar olarak genellikle birkaç ölünün konulabileceği şekilde oyulmuş kayalar kullanılırdı (krş. daha önce kimsenin binmediği sıpa, Luk.19:29-30; bkz. Mar.15:46’ya ait not).
23:54 Hazırlık günü Bkz. Mat.27:62-63’e ait not.
23:55 kadınlar Krş. Luk.8:2-3 ve ilgili notlar. İsa’nın nereye gömüldüğünü gördükleri için döndüklerinde yeri şaşırmış olmaları mümkün değildi.
23:56 baharat ve güzel kokulu yağlar İlk gece metrelerce kumaş, otuz dört kilo mür ve sarısabır özü kullanılmıştı (bkz. Yu.19:39 ve ilgili not). Kadınlar Şabat Günü’nden sonra tekrar mezara gittiklerinde kullanmak üzere daha fazlasını satın alacaklardı (bkz. Mar.16:1’e ait not).

Videolar

Luka Girişi

Kitabın Amacı: Luka, daha kitabın başında amacının, İsa'nın yaşamını doğru ve ayrıntılı bir biçimde anlatmak olduğunu açıkça ortaya koyuyor (1:1-4). Luka, Elçilerin İşleri Kitabı'nda da Müjde'nin o çağda bilinen dünyanın merkezi durumundaki Roma'ya kadar nasıl yayıldığını anlatır. O devirde yazarların, yapıtlarını ileri gelen kişilere adamaları bir gelenek haline gelmişti. Nitekim Luka da her iki kitabı, adı Teofilos -«Tanrı'yı seven» anlamında- olan bir kişiye hitaben kaleme almıştır. Kuşkusuz Luka bu adamın kişiliğinde geniş bir kitleye seslenmeyi amaçlamıştır.

Kitabın İçeriği: Kitap, «Rab'bin yolunu hazırlamaya» gelen Vaftizci Yahya'nın1 ve İsa'nın doğumuna ilişkin bilgileri vererek başlıyor. Bundan sonra İsa'nın Müjde'yi duyurduğu, öğretisini yayıp mucizeler yaptığı döneme geçiyor. Daha sonra İsa'nın, giderek artan baskılara rağmen Yeruşalim'e, bile bile ölüme gidişi anlatılıyor. Bunu, İsa'nın dirilişi ve göğe alınışını anlatan bölümler izliyor.

Luka, peygamberlik sözlerini yerine getiren Tanrı'nın, bir kurtarıcı göndermekle insanlık tarihini nasıl yönlendirdiğini vurgular2. Tanrı'nın bu etkinliği, meleklerin gönderilmesi olayında3; Tanrı'nın gökten seslenişinde4; ve özellikle birçok inanlının Kutsal Ruh'la dolması olayında5 açıkça görülüyor. Tanrı'nın gücü, İsa'nın yaptığı mucizelerde de gözle görülür bir şekilde etkindi6. On altı ayrı olayda, belirli hastalıklara yakalanmış kişilerin mucizevi şekilde iyileştirildiğinden söz ediliyor. Bunun yanısıra, İsa'nın bir arada bulunan çok sayıda hastayı iyileştirdiği, kitabın beş ayrı yerinde belirtiliyor.

Luka'nın yaklaşık yüzde kırkı İsa'nın öğretisinden oluşuyor. İsa öğretisinde birçok benzetme kullandı; Luka'da 26 benzetme var. Bunların 16'sı İncil'in öbür kısımlarında yer almaz. İsa'nın bütün öğretisini kısaca özetlemek oldukça güçtür. Şu kadarını söyleyelim ki, İsa Tanrı'nın Egemenliği'ni duyuruyor7. Sözü edilen egemenlik, değer yargıları yönünden tümüyle farklı, insanın yüreğinde etkin olan tanrısal egemenliktir8. İsa'nın kendisi, egemenliği günden güne büyüyen, ikinci gelişinde de bu egemenliği tümüyle gerçekleşecek olan Kral olarak çıkar karşımıza9.

Kitapta bireye iletilmek istenen bildiri, günahların bağışlanmasıyla gerçekleşen kurtuluş müjdesidir10. Dünya malına kökten değişik bir yaklaşım içinde olan İsa11, bu müjdeyle özellikle yoksullara, hastalara ve ezilmişlere sesleniyor12. Bildirisinin o çağda hor görülen kadınlara ve Yahudi olmayan uluslara da yönelik olduğunu vurguluyor13. Nitekim, «Kaybolmuş olanı arayıp kurtarmaya geldim» diyordu14. Ama kişinin kurtulmaya istekli olması gerekir. Bu nedenle önce Yahya, sonra İsa, daha sonra da İsa'nın öğrencileri insanları tövbeye çağırdılar15. İsa'yı izleyecek olanlar bütün varlıklarıyla adanmış birer öğrenci olmaya16 ve sürekli bir dua yaşamı sürmeye çağrılmışlardır17.

Ana Hatlar:

1:1-4 Giriş
1:5-2:52 Vaftizci Yahya ile İsa'nın doğum ve çocuklukları
3:1-20 Vaftizci Yahya'nın görevi
3:21-4:13 İsa'nın vaftiz olması ve denenmesi
4:14-9:50 İsa'nın Celile ve çevresindeki etkinlikleri
9:51-19:27 İsa Yeruşalim yolunda
19:28-22:46 İsa'nın Yeruşalim'deki son günleri
22:47-23:56 İsa'nın tutuklanması, yargılanması ve çarmıha gerilmesi
24:1-52 İsa'nın dirilmesi ve göğe yükselmesi

Kaynak Ayetler: Bkz. s. 24

  • Ayetler
  • Notlar
  • Video
  • Giriş