Notlar
10:1-36:23 Krallar kitaplarıyla karşılaştırıldığında Tarihler kitaplarında bölünmüş krallıklardan daha az söz edilir (krş. 1Kr.12-2Kr.25. bölümler). Tarihler kitaplarında daha çok Yahuda Krallığı anlatılır. Yahuda Krallığı ile aynı tarihlere denk gelen dönemler hariç kuzeydeki krallıktan (İsrail Krallığı’ndan) söz edilmez. Böylelikle Davut soyunun İsrail tahtında kesintisiz hüküm süreceğine ilişkin Tanrı’nın vaadi ön plana çıkarılır ve Babil’den dönen sürgünlerin aslında bütün İsrailliler’i temsil ettiği ima edilir (bkz. 1. Tarihler: Giriş; krş.
2Ta.12:1;
2Ta.15:17;
2Ta.11:8;
2Ta.21:2,
2Ta.21:4;
2Ta.23:2;
2Ta.28:19,
2Ta.28:27;
2Ta.35:18).
26:1-23 Bkz.
2Kr.15:1-7’ye ait notlar. Burada Uzziya’nın, itaati ve sadakati (
2Kr.26:4-15) sayesinde gördüğü kutsanma ve tanrısal yardımdan ayrıntılı bir şekilde söz edilirken, Krallar metninde sadece sadakatinden söz edilir (
2Kr.15:3). 2. Krallar Kitabı’nda Uzziya’nın sadece deri hastalığından söz edilirken (
2Kr.15:5), Tarihler kitabında bu deri hastalığına gurur ve sadakatsizliğinden ötürü yakalandığı da belirtilir (bkz.
2Ta.26:16). Kral Uzziya ile kuzeydeki (İsrail Krallığı’ndaki) çağdaşı Kral II. Yarovam’ın döneminde, İsrail ile Yahuda krallıkları, Davut ve Süleyman’ın dönemlerindeki sınırlara kısa bir süre için de olsa kavuşur (
2Ta.26:6-8;
2Kr.14:25). Krallıkların genişlemesinde,Asur Kralı III. Adadnirari’nin (İÖ 802)Aram tehdidini ortadan kaldırmasının büyük etkisi olmuştur;Aram’la girdiği savaşın ardındanAsur’un kendisi de gerileme dönemine girer.
26:3 elli iki yıl İÖ 792’den 767’ye kadarAmatsya ile birlikte yönetimde olmak üzere, İÖ 792-740 yılları.
26:4 Uzziya’nın krallığıyla ilgili anlatılanlar,Amatsya ve Yoaş’ın krallığında yaşananlara benzer (bkz.
2Ta.26:1-23’e ait not).
26:5 Zekeriya’nın günlerinde Bir kere daha, “yaptığının karşılığını alma” teması vurgulanıyor (bkz.
2Ta.12:2’ye ait not).
26:6-8 Uzziya’nın fetihleri güneydoğu ve güneybatı yönündeydi; İsrail’in güçlü kralı II.Yarovam,Yahuda’nın kuzeyinde egemendi.
26:7 Meunlular’a Bkz.
2Ta.20:1’e ait not.
26:9 Köşe Kapısı, Dere Kapısı Surların kuzeydoğusunda ve güneybatısında yer alıyorlardı.
sağlamlaştırdı Yeruşalim surlarındaki bu onarım, Yehoaş’ın Amatsya’nın krallığı döneminde verdiği zarardan ötürü olabilir (
2Ta.25:23).
26:15 gereçler... okları, büyük taşları fırlatmak için O dönemin savaş teknolojisinde henüz mancınık bilinmediğine ve ok atmak için burulmayla harekete geçirilen silahlar yaklaşık üç yüz yıl sonra savaşlarda kullanılmaya başlandığına göre, burada söz edilen gereçler, düşman askerlerinin üzerine taş yuvarlamak için surlara ve kulelere kurulan özel yapılar olmalıdır.
26:16 güçlenince Bkz.
2Ta.26:5’e ait not.
26:19 deri hastalığı Bkz.
Lev.13:2’ye ait not. İbranicesi, çeşitli deri hastalıklarını kapsar. Hansen hastalığı olarak da bilinen gerçek cüzam, Ortadoğu’ya ilk kez İÖ dördüncü yüzyılda Büyük İskender’in askerleri tarafından Hindistan’dan taşınmıştır. Deri hastalığının teşhisi için tanımlanan belirtiler (derideki ş işlerin beyazlaşması, kılların ağarması;
Lev.13:6,
Lev.13:10) gerçekte cüzamın belirtileri olmadığı gibi cüzamın gerçek belirtileri (deride his kaybı, el ve ayak parmakların dökülmesi, yüzde şişlikler ve körlük) burada görülmez.
26:21 Uzziya ölünceye Bkz.
Yşa.6:1 ve ilgili not. Kutsal Yer’e girerek günah işleyen Uzziya, İsrail halkının arasından dışlanma cezası alır. RAB’bin yargısı işlenen günaha denktir.
26:22 Yeşaya yazmıştır Kutsal Yazılar arasında yer alan Yeşaya Kitabı’ndan değil, Yeşaya’nın başka bir eserinden söz edilmektedir.
26:23 atalarının yanına, kral mezarlığının ayrı bir yerinde Krş.
2Kr.15:7. Deri hastalığı yüzünden Uzziya’yı, krallara ait olan ancak kral mezarlığının dışında başka bir yere gömmüş olmalıdırlar.