Notlar
34:1-35:19 Kitabın ilk büyük bölümü (2-35. bölümler) burada tamamlanır. Yeremya’nın Yahuda halkına uyarıları ve teşvik sözleri tarihsel bir ek ile sonuçlandırılır.
34:1-7 Yeremya, Yahuda halkını tutarsız oldukları için suçlamaktadır.
34:1 krallığı altındaki bütün uluslarla, halklar... karşı savaşırken Krallığa tâbi halklar, boyunduruğu altında oldukları kralın safında savaşmak üzere asker gönderirdi (bkz. 2Kr.24:2). çevresindeki kentlere Bkz. 19:15 ve ilgili not.
34:2-4 Bkz. 32:3-5 ve ilgili not; ayrıca bkz. 39:4-7; 52:10-11; Hez.12:12-13.
34:5 senden önceki kralların onuruna ateş yaktıkları Ölünün yakılması değildir (bkz. 2Ta.16:14; 21:19).
34:7 Lakiş’e, Azeka’ya Azeka, Yeruşalim’den yaklaşık 40 km uzaklıkta, Lakiş de Yeruşalim’in yaklaşık 5 5 km güneybatısında büyük bir kentti. 1935’te Lakiş’te, yazı malzemesi olarak kullanılan ve büyük olasılıkla Babilliler’in bu saldırısının anlatıldığı on sekiz adet ostrakon (kırık çanak parçaları) ortaya çıkarıldı.
34:8-22 37:4-12’deki olaylarla aynı döneme ait (İÖ 588; bkz. 34:21-22’ye ait not).
34:8 kölelerin özgürlüğünü Kutsal Yasa’daki temel öğretilere göre (bkz. Çık.21:2-11; Yas.15:12-18).
34:9 hiç kimse Yahudi kardeşini yanında köle olarak tutmayacaktı Bkz. Lev.25:39,42.
34:10 köleleri özgür bıraktılar Tanrı’nın kutsamasına kavuşmak için veya özgür bırakılan kölelerin Yeruşalim’i savunmakta daha istekli olacakları umuduyla.
34:11 sonra Mısır ordusunun müdahalesi sayesinde Babil kuş atmasının geçici olarak kaldırıldığı zaman (bkz. 34:21-22; 37:5,11). özgür bıraktıkları... köleleri geri alıp Yas.15:12’yi çiğneyerek.
34:14 İsrailliler’in kölelerini özgür bırakmaları gerekiyordu, çünkü Tanrı daha önce İsrailliler’i kölelikten özgür kılmıştı (bkz. Yas.15:12-15).
34:15-16 yola gelip... düşüncenizi değiştirerek Bu iki ifadenin İbranicesi aynı olup bir insanın ya iyiliğe ya da kötülüğe dönüşünü anlatır (bkz. 34:18’e ait not).
34:16-17 adıma saygısızlık ettiniz Krş. 34:18. Kölelerin sahiplerinin antlaşmayı bozması, Tanrı’ya itaatsizlik ve hakaret anlamına geliyordu ve bu yüzden cezasız kalamazdı.
34:18 ikiye ayırıp... yaptıkları Eski çağlarda antlaşmalar, bir hayvanı ikiye ayırıp iki parça arasından geçmekle yürürlüğe girer, kiş inin ant içmesiyle (“eğer antlaşmaya uymazsam bunun aynısı bana yapılsın”) tamamlanırdı. Tanrı, antlaşmayı tek taraflı ve koş ulsuz olarak yapmıştır (Yar.15:18), bundan ötürü antlaşmayı bozması söz konusu olamaz. parçaları arasından Bkz. Yar. 15:17’ye ait not.
34:21-22 Bkz. 34:11 ve 37:3’e ait notlar.
34:22 geri getireceğim Bkz. 37:8.