Notlar
1:1 Benyamin... Anatot Anatot, Benyamin oymağı’nın toprakları içinde kalan ve Levililer’e verilen dört kentten biriydi (Yşu. 21:17-18); Babil sürgününden sonra Benyamin soyundan olanlar yine bu kente yerleşeceklerdi (Neh.11:31-32). Anatot Kenti’ndeki Bkz. 11:21-23; 32:6-9. Anatot sözcüğü, Kenan savaş tanrıçası Anat’ın çoğul halidir; ancak Anatot Kenti, Yeşu’nun (Yşu.21:18; 1Kr.2:26) zamanından beri Levililer’e aitti. Anlaşılan kentin putperest kökeni neredeyse tamamen unutulmuştu. Günümüzde Kudüs’ün 5 km kuzeydoğusunda bulunan Anata kasabası, muhtemelen eski kentin bulunduğu yerde kurulmuştur. kâhinlerden Hezekiel (Hez.1:3) ve Zekeriya gibi (bkz. Zekeriya: Giriş), Yeremya da hem kâhin hem de peygamberdi. Hilkiya Bkz. 29:3; Ezr.7:1 ve ilgili not; ayrıca Hilkiya’nın kâhinliği hakkında bkz. Giriş. Yeremya’nın Bkz. Giriş. sözleri Bkz. 36:10; ayrıca bkz. Vai.1:1; Amo.1:1.
1:2 RAB... seslendi Bkz. Hez.1:3; Yun.1:1; Hag.1:1; Zek.1:1 ve ilgili not; krş. Hoş.1:1 ve ilgili not; Yoe.1:1; Mik.1:1; Sef.1:1. Yoşiya’nın Bkz. 3:6; 36:2. Yahuda Krallığı’nın RAB’be sadık kalan son kralıydı. Yeremya, Yoşiya’nın İÖ 621’de başlattığı ruhsal yenilenme hareketine destek verdi (bkz. 22:15-16; 2Kr.22:3-23:25; 2Ta.34:3-35:19; krş. 2Ta.34:3-7). on üçüncü yılında İÖ 626 (bkz. 21:3).
1:3 Yehoyakim’in Yehoyakim, babası Yoşiya’nın aksine, kötü bir yöneticiydi (bkz. Giriş; 2Kr.23:36-37; ayrıca bkz. 22:13-19; 26:20-23). Sidkiya’nın Yahuda’nın son kralıydı (bkz. Giriş; krş. Yehoyakim, 52:1-2; 2Ta.36:11-14). on birinci yılının beşinci ayına İÖ 586, Av Ayı (Temmuz ortasıAğustos ortası). sürgüne Burada İÖ 586’da Nebukadnessar tarafından Yeruşalim’in ve tapınağın yıkıldığı dönem söz konusudur (bkz. 2Kr.25:8-11).
1:4 Bkz. 1:2’ye ait not.
1:5 İnsan Tanrı tarafından yaratılmıştır (bkz. Yar.2:7; Mez. 119:73); bundan ötürü Tanrı’nın insanı belirlediği amaç doğrultusunda hizmetine çağırma hakkı vardır (bkz. 18:4-6; Yar.1:26-28; 2:7). sana biçim vermeden Bkz. Yşa.49:5. tanıdım seni Burada kullanılan İbranice fiil, ‘seçmek’ anlamına da gelir (bkz. Yar.18:19; krş. Amo.3:2). seni ayırdım Kendi hizmetine (krş. Hak.13:5; “çağırmak”, Rom.1:1; Gal.1:15-16 ve ilgili not). Uluslara İfade, Yahuda Krallığı’nın komşularına yönelik olsa da (bkz. 25:8-38; 46-51. bölümler), Yahuda’nın kendisi de bu uluslara dâhildir. peygamber Bkz. Çık.7:1-2; Bilgi Kutusu: Peygamberler, s.267. atadım Fiilin İbranicesi (1:10’da olduğu gibi), Yeremya’nın peygamber olarak görevlendirildiğini ifade eder (krş. İbr.5:1-10).
1:6-7 Musa gibi (bkz. Çık.4:10 ve ilgili not) Yeremya da kendini peygamber olamayacak kadar yetersiz görür, ancak Tanrı’nın seçimi insanın yeterliliğine bağlı değildir (15:19); Tanrı amacını yerine getirmek için seçtiği insanı donatır ve güçlendirir.
1:8 korkma Bkz. 10:5; 30:10; 42:11; 46:27-28; ayrıca bkz. Yşa.35:4 ve ilgili not. kurtarmak Bkz. 1:19; 15:20; 39:17. Burada bu ifade, zulümden veya sıkıntılardan değil, ölümcül bir tehlikeden kurtarmak anlamındadır (krş. 1:17-19 ile Hez.3:7-9). seninleyim Bkz. 1:19; 15:20; Çık.3:12-15; Yşu.1:5 ve ilgili notlar.
1:9 ağzıma dokundu Peygamber olarak görevlendirildiğinin işareti (krş. Yşa.6:7). sözlerimi ağzına koydum Bkz. 5:14; Çık.4:15; Say.22:38; Yas.18:18; krş. 2Pe.1:21.
1:10 Burada söz edilen uluslar ve ülkelere, İsrail de dâhildir. RAB, İsrailliler’i, aralarındaki ilişkinin dayanağı olan antlaşmayı bozdukları için, öbür ulusları ise hem putperestliklerinden hem de İsrail’e besledikleri düşmanlıktan ötürü yargılayacaktır (bkz. 12:14-15,17; 18:7-10; 24:6; 31:28; 42:10; 45:4; ayrıca bkz. Giriş). Bu ayete göre, Yeremya, Tanrı’nın sözünü duyururken İsrail’i ve öbür ulusları yargılamaktaydı; ancak İsrail’i yargılaması, onu eski gönencine kavuşturmak amacını taşıyordu. İlk fiil olan “kökünden sökmek”, sonuncu “dikmek” fiilinin tam karşıtıdır; öbür fiiller (“yıkılmak”, “yok olmak”, “yerle bir etmek”) ise “kurmak” fiiliyle karşıt anlamlıdır. yetki verdim Bkz. 1:5’e ait not.
1:11-12 İbranice’de “badem” ve “gözlemekteyim” sözcükleri birbirini çağrıştırır. Badem ağacının (1:11) hasat öncesi çiçek açan ilk bitki olmasından yola çıkılarak, RAB’bin, vaadini yerine getirmesiyle ilgili kesinlik ifade edilmektedir.
1:11 ne görüyorsun...? Tanrı’nın, insanın gözünde canlandırdığı olağanüstü bir görümle gösterdikleri ifade edilmektedir (bkz. 1:13; Amo.7:8; 8:2; Zek.4:2; 5:2).
1:13-14 İbranice’de “kaynayan” ve “salıverilecek” sözcükleri birbirini çağrıştırır. Felaketin nereden geleceğini bildirir.
1:14 Ülkede Yahuda Krallığı’nda (bkz. 1:15). Kuzeyden felaket Bkz. Yşa.41:25’e ait not.
1:15 kuzey krallıklarının Asurbanipal’in ölümünden (İÖ 627) sonra Asur İmparatorluğu Yahuda için eskisi kadar tehdit oluşturmadığına göre, burada büyük olasılıkla Babil ve müttefiklerinden söz edilmektedir. İsrail’e kuzeyden saldırmak daha kolay olduğu için düşman ülkeler burada kuzey krallıkları olarak adlandırılır. Yeruşalim’in kapı girişlerinde tahtlarını kuracaklar Bkz. Yar.19:1 ve Rut 4:1’e ait notlar. 39:3’te bu sözün yerine geldiği görülür. Babilliler, Yahuda Krallığı’na hâkim olacaktır (krş. 43:10).
1:16 Halkımın cezasını bildireceğim Mutlak egemen ve adil olan Tanrı’nın, halkını ve yaptıkları kötülükleri Babil aracılığıyla cezalandırabilme hakkı vardır (ayrıca bkz. Makale: Yargı, s.260). Başka ilahlara buhur yakıp Bkz. örn. 7:9-10; 11:12-17; 32:29. Elleriyle yaptıklarına Bkz. 25:6; 2Kr.22:17.
1:18 krallarına, önderlerine, kâhinlerine, ülke halkına Tüm ulus, peygambere ve Tanrı’ya kafa tutmakta, meydan okumaktadır (bkz. örn. 2:26; 32:32). surlu bir kent Güvenliği simgeler. demirbir direk Onuru ve gücü temsilen. tunç bir duvar Bkz. 6:28; 15:20.
1:19 Bkz. 1:8’e ait not; ayrıca bkz. 15:20.